Πηγή: News24/7
Ο Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Θρησκείας στη Μέση Ανατολή, Σωτήρης Ρούσσος, γράφει για την επίτευξη συμφωνίας για εκεχειρία στη Γάζα και για τα προβληματικά στοιχεία που μπορούν να ναρκοθετήσουν την πλήρη εφαρμογή της.
Η συμφωνία για την εκεχειρία αποτελεί χωρίς αμφιβολία μια πολύ θετική εξέλιξη, πρωτίστως γιατί δίνει ανάσα ζωής και ελπίδας στα εκατομμύρια των Παλαιστινίων στην Λωρίδα της Γάζας και μπορεί να οδηγήσει σε οριστικό τέλος την εθνοκάθαρση που επιχειρείται από το Ισραήλ.
Βέβαια η συμφωνία αυτή έχει προβληματικά στοιχεία που είναι δυνατόν να ναρκοθετήσουν την πλήρη εφαρμογή της. Πρώτον είναι συμφωνία τριών σταδίων από έξι εβδομάδες υλοποίησης το καθένα αλλά μόνο για το πρώτο έχουν συμφωνηθεί οι κρίσιμες λεπτομέρειες εφαρμογής της εκεχειρίας και της ανταλλαγής ομήρων με πολιτικούς κρατούμενους. Οι λεπτομέρειες των δύο επόμενων σταδίων και της πλήρους αποχώρησης του Ισραήλ δεν έχουν συμφωνηθεί και ο καθορισμός τους αναβάλλεται για το τέλος της πρώτης περιόδου. Αυτό δίνει τη δυνατότητα σε καθένα από τα δύο μέρη να τορπιλίσουν τη συμφωνία. Η πίεση που θα δεχθεί ο Νετανιάχου από τα ακροδεξιά κόμματα των εποίκων και του θρησκευτικού σιωνισμού μπορεί να οδηγήσει στην υπονόμευση των δύο επόμενων σταδίων και να αναβάλλει επ’ αόριστον την πλήρη αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από την Λωρίδα της Γάζας. Εδώ είναι κρίσιμης σημασίας το κατά πόσο είναι διατεθειμένη η κυβέρνηση Τραμπ να πιέσει το Τελ Αβίβ για την εφαρμογή και των τριών σταδίων της εκεχειρίας. Άλλωστε σύμφωνα με αραβικά μέσα ο απεσταλμένος του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή έδωσε σχετικές διαβεβαιώσεις στη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και την Αίγυπτο.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι δεν καθορίζεται με σαφήνεια η πολιτική διοίκηση της Γάζας κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας. Έχει συμφωνηθεί να υπάρξει μια επιτροπή τεχνοκρατών με διεθνή επιτήρηση αλλά επί του εδάφους η επιτροπή αυτή θα πρέπει να συνεργαστεί με την Χαμάς για να έχει στοιχειώδη αποτελεσματικότητα. Δεν χρειάζεται δηλαδή η Χαμάς να είναι στην επιτροπή αυτή για να ασκεί πίεση. Η Παλαιστινιακή Αρχή διέρχεται πολύ σοβαρή κρίση εσωτερικής πολιτικής νομιμοποίησης στην Δυτική Όχθη και θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αναλάβει την διοίκηση της Λωρίδας της Γάζας ακόμη και με τη συγκατάθεση του Ισραήλ που σήμερα την απορρίπτει. Μόνο η απελευθέρωση των φυλακισμένων Παλαιστινίων ηγετών και κυρίως του Μαρουάν Μπαργούτι και η διενέργεια εκλογών όταν η Γάζα σταθεί κάπως στα πόδια της μπορούν να διαμορφώσουν μια παλαιστινιακή ηγεσία αντάξια του ονόματός της.
Η απάντηση στο ερώτημα γιατί η συμφωνία επετεύχθη τώρα δεν έχει μόνο ιστορική και δημοσιογραφική σημασία αλλά καθορίζει το μέλλον της συμφωνίας αλλά και του Παλαιστινιακού Ζητήματος. Υπήρξε μια σωρευτική επίδραση τεσσάρων παραγόντων. Πρώτον, η μεγάλη πίεση που ασκούσε εντός του Ισραήλ το κίνημα για την επιστροφή των ομήρων αλλά και το πολύ υψηλό κόστος σε ζωές στρατιωτών και στην οικονομία της χώρας. Ο στρατός είχε ήδη πληροφορήσει την κυβέρνηση Νετανιάχου ότι η αποστολή του στην Γάζα έχει τελειώσει με την έννοια ότι εξουδετέρωσε πλήρως την ικανότητα της Χαμάς να πλήξει το Ισραήλ. Δεν μπορεί να εξαλείψει πλήρως την Χαμάς γιατί αυτό θα σήμαινε να σκοτώσει ή να εκδιώξει εκατοντάδες χιλιάδες που αποτελούν την δυνητική δεξαμενή στρατολόγησης της οργάνωσης.
Δεύτερον, σημαντικές φωνές της πολιτικής ελίτ του Ισραήλ διαπίστωναν ότι υπάρχει μια σαφής πορεία αποδυνάμωσης της διεθνούς νομιμοποίησης του κράτους του Ισραήλ λόγω των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, των ανακοινώσεων διεθνών οργανισμών και των ενταλμάτων που εξέδωσε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Πολύ σημαντική είναι η μεταστροφή μεταξύ των νέων Αμερικανοεβραίων. Το 37% των Αμερικανών Εβραίων εφήβων εξέφρασε συμπάθεια για τη Χαμάς, πενταπλάσιο ποσοστό από το 7% των Εβραίων εφήβων παγκοσμίως. Στην ίδια γραμμή, το 42% των Εβραίων εφήβων των ΗΠΑ πιστεύουν ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα, σχεδόν πέντε φορές περισσότεροι από το 9% των συνομήλικων τους διεθνώς.
Τρίτον, οι παρεμβάσεις του Αμερικανού εκλεγμένου προέδρου Τραμπ μέσω του διαμεσολαβητή του Στιβ Γουίτκοφ έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αίσια κατάληξη των διαπραγματεύσεων. Βασικός πυλώνας της στρατηγική του Τραμπ για την Μέση Ανατολή είναι η προσέγγιση και εάν είναι δυνατόν και η συμμαχία Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας που θα αποτελεί δύναμη αποτροπής της ιρανικής επιρροής στην περιοχή και θα διευκολύνει την μεταφορά αμερικανικών δυνάμεων από τη Μέση Ανατολή στην περιοχή της Κίνας. Ο πόλεμος για την Γάζα είναι για τον Τραμπ ένα εμπόδιο για την προσέγγιση αυτή και θέλει να τελειώσει το συντομότερο.
Τέταρτον, η πλήρης αποδυνάμωση της Χαμάς και η ήττα του «άξονα της αντίστασης» με την πτώση του καθεστώτος Άσαντ και κυρίως με την αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ και του Ιράν. Η ήττα αυτή στερεί από την Χαμάς τους βασικούς περιφερειακούς συμμάχους της και ακυρώνει οποιαδήποτε περίπτωση γενίκευσης της σύγκρουσης. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε και την έντονη δυσαρέσκεια των Παλαιστινίων της Γάζας για τις καταστροφικές επιπτώσεις της επιχείρησης της 7ης Οκτωβρίου και της κακής εκτίμησης της Χαμάς για την ισραηλινή αντίδραση.
Αν τελικά εφαρμοστεί η εκεχειρία δεν θα είναι το τέλος μιας ακόμη παλαιστινιακής εξέγερσης, μετά την πρώτη και τη δεύτερη Ιντιφάντα. Θα είναι λάθος για το Ισραήλ και την παλαιστινιακή ηγεσία να πιστέψουν ότι τα πράγματα θα επιστρέψουν στην προ του πολέμου κατάσταση, με μια Γάζα ανοικτή φυλακή και την Δυτική Όχθη έρμαιο των Ισραηλινών εποίκων και μιας πολιτικά ανάπηρης παλαιστινιακής ηγεσίας. Ο πόλεμος της Γάζας θα αποτελέσει ορόσημο για τον ίδιο τον χαρακτήρα του παλαιστινιακού κινήματος.
*Ο Σωτήρης Ρούσσος είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Θρησκείας στη Μέση Ανατολή στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών
Αναρτήσεις
