Δύο από τις πλέον διάσημες φράσεις του Μαρξ είναι, προφανώς, το “Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε”, που τονίζει ακριβώς το διεθνή χαρακτήρα της πάλης κατά του καπιταλισμού, και “Η απελευθέρωση της εργατικής τάξης θα είναι το έργο της ίδιας [της δράσης της]“, που υπογραμμίζει ότι η απελευθέρωση δεν είναι δυνατή χωρίς την αυτενέργεια των εργατών ενάντια σε κάθε μορφή υποκατάστασης.
Ωστόσο σήμερα είναι πολύ συνηθισμένο να ακούμε διάφορα “επιχειρήματα” που θέλουν να μας πείσουν ότι ο Μαρξ, “όσο ενδιαφέρον κι αν έχει ιστορικά”, έχει πλέον ξεπεραστεί. Ότι οι απόψεις του, διατυπωμένες πριν από 150 χρόνια, δεν μπορούν να ερμηνεύσουν το σύγχρονο κόσμο της “υψηλής” τεχνολογίας και του Ίντερνετ. Και βεβαίως, το “βαρύ πυροβολικό”: Οι ιδέες του, μας λένε, μπήκαν σε εφαρμογή μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917 και οδήγησαν στο σταλινικό ολοκληρωτισμό και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα καθεστώτα αυτά κατέρρευσαν το 1991 και αυτό σηματοδοτεί τον “οριστικό” θάνατο του μαρξισμού.
Δεν είναι η πρώτη φορά που διάφοροι απολογητές του συστήματος σπεύδουν να διακηρύξουν το “θάνατο” του μαρξισμού. Το αντίθετο μάλιστα, μάλλον αποτελεί “παράδοση” ήδη από την εποχή που ήταν ζωντανός ο Μαρξ! Μια από τις περιφημότερες διακηρύξεις, που θα μπορούσε κάλλιστα να είχε εκφραστεί από τους σημερινούς απολογητές του καπιταλισμού, είναι του Ιταλού φιλοσόφου Κρότσε, ο οποίος έγραφε το 1907: “Ο Μαρξ είναι οριστικά νεκρός για την ανθρωπότητα”. Ακολούθησαν, βεβαίως η Ρωσική Επανάσταση του 1917, οι εργατικές επαναστάσεις που συντάραξαν ολόκληρη την Ευρώπη μέχρι το 1923, η οικονομική κρίση του 1929, οι επαναστάσεις (και οι αντιφασιστικοί αγώνες) της δεκαετίας του 1930, που προκάλεσαν τη μεγαλύτερη δυνατή διάδοση των ιδεών του μαρξισμού. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και πάλι ήταν της μόδας οι διακηρύξεις περί “θανάτου” του Μαρξ. Ακολούθησε ο Μάης του 1968, η γέννηση της σύγχρονης επαναστατικής Αριστεράς και η γενικευμένη άνθηση των ιδεών του Μαρξ σε ολόκληρο τον πλανήτη μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1970.
Το γεγονός ότι ο μαρξισμός διαρκώς αναγεννιέται λίγα μόλις χρόνια (ή και μήνες!) μετά τον υποτιθέμενο θάνατό του αποτελεί την απόδειξη ότι οι ιδέες του όχι μόνο είναι οι μόνες που μπορούν να εξηγήσουν το σημερινό κόσμο, αλλά -και πιο σημαντικό- είναι οι μόνες που μας οδηγούν στον τρόπο με τον οποίο θα αλλάξουμε τον κόσμο.
Η πάλη των τάξεων
Παρ’ ότι ο Μαρξ έγραφε πριν από 150 χρόνια, εντούτοις έγραφε την εποχή του καπιταλισμού, του ίδιου συστήματος που υπάρχει και σήμερα. Αναμφίβολα πολλά έχουν αλλάξει από τότε, ωστόσο οι κύριες πλευρές του συστήματος παραμένουν οι ίδιες (διαφορετικά το σύστημα θα ήταν κάτι άλλο, πράγμα που ούτε οι ίδιοι οι απολογη¬τές του καπιταλισμού δεν ισχυρίζονται).
Κεντρική θέση του Μαρξ είναι ότι η Ιστορία εξελίσσεται μέσω της πάλης των τάξεων. Τους καπιταλιστές και τους εργάτες τούς χωρίζει η άβυσσος της εκμετάλλευσης. Για να μπορεί ο καπιταλισμός να αναπτύσσεται, χρειάζεται διαρκώς να αυξάνει τη δεξαμενή των κερδών του. Τα κέρδη του δεν μπορεί παρά να προέρχονται από την εκμετάλλευση των “μισθωτών σκλάβων”, των εργαζομένων. Για τον Μαρξ, ακριβώς επειδή η εκμετάλλευση των εργαζομένων αποτελεί την πεμπτουσία του καπιταλισμού, οι εργαζόμενοι πρέπει αναγκαστικά, για να απελευθερώσουν τον εαυτό τους, να ανατρέψουν τον καπιταλισμό. Και έχουν τη δύναμη γι’ αυτόν το σκοπό! Οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που παράγουν τον πλούτο αυτής της κοινωνίας, όλα τα αγαθά, και με τις απεργίες και τους αγώνες τους μπορούν κυριολεκτικά να παραλύσουν τη λειτουργία του συστήματος. Επιπλέον, η μαζική παραγωγή δημιουργεί τις συνθήκες για συλλογικές λειτουργίες αλληλεγγύης και αποφάσεων.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι οι εργαζόμενοι σήμερα δεν είναι οι “μισθωτοί σκλάβοι” της εποχής του Μαρξ. Ότι οι βιομηχανικοί εργάτες σήμερα δεν αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζομένων, αφού οι περισσότεροι είναι υπάλληλοι γραφείου, που υποτίθεται ότι είναι κάτι διαφορετικό. Μας λένε ότι σήμερα οι εργαζόμενοι “έχουν σπίτια ή αυτοκίνητα”, δεν είναι οι “εξαθλιωμένοι” της εποχής του Μαρξ.
Ωστόσο, ο Μαρξ ορίζει ως εργάτες όχι μόνο τους εργαζόμενους στη βιομηχανία ή τους χειρώνακτες, αλλά “μια τάξη εργαζομένων που επιζούν μόνο όσο βρίσκουν δουλειά και που βρίσκουν δουλειά μόνο όσο η εργασία τους αυξάνει το κεφάλαιο”.
Με άλλα λόγια, η εργατική τάξη συνίσταται από ανθρώπους που πρέπει να εκμισθώσουν την ικανότητά τους να εργάζονται με σκοπό να επιζήσουν. Αν, για παράδειγμα, λόγω οικονομικής κρίσης βρεθούν άνεργοι, τότε αντιμετωπίζουν το φάσμα της εξαθλίωσης, είτε είχαν είτε όχι προηγουμένως σπίτι ή αυτοκίνητο. Προφανώς αυτό δεν ισχύει μόνο για τους βιομηχανικούς εργάτες, αλλά και για τους υπαλλήλους στα γραφεία. Στην πραγματικότητα, εδώ και μερικές δεκαετίες έγινε πράξη στο σύγχρονο καπιταλισμό αυτό που ονόμαζε ο Μαρξ διαρκή “προλεταριοποίηση” του πληθυσμού. Επαγγέλματα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν “προνομιακά”, όπως ιατρικό προσωπικό ή δάσκαλοι σχολείου, παίρνουν μισθούς που ελάχιστα διαφέρουν πλέον από αυτούς της πλειοψηφίας των εργαζομένων.
Αυτό αποτελούσε μια εκπληκτική πρόβλεψη του Μαρξ. Στην εποχή του, οι βιομηχανικοί εργάτες παγκόσμια δεν ξεπερνούσαν αριθμητικά τους βιομηχανικούς εργάτες της σημερινής Νότιας Κορέας! Σήμερα οι μισθωτοί εργαζόμενοι αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, ενώ στις αναπτυγμένες χώρες συνθέτουν γύρω
στο 80% του πληθυσμού.
Πόλεμος και καταπίεση
Ο Μαρξ ήταν ο πρώτος που απέδειξε ότι ο καπιταλισμός αναπόφευκτα οδηγεί σε περιοδικές οικονομικές κρίσεις, κατά τις οποίες οι καπιταλιστές προσπαθούν να απαλύνουν τις συνέπειες για τους ίδιους, αφενός εντατικοποιώντας την εργασία, μειώνοντας τους μισθούς, δημιουργώντας στρατιές ανέργων και αφετέρου επεκτείνοντας τις δραστηριότητές τους σε παγκόσμια κλίμακα, για την “εκμετάλλευση της παγκόσμιας αγοράς” από ολοένα και λιγότερες μεγάλες εταιρείες, γεγονός που αναπόφευκτα οδηγεί στον ιμπεριαλισμό και στον πόλεμο.
Διαβάζοντας τον Μαρξ, δεν θα δυσκολευτούμε να αναγνωρίσουμε το σημερινό κόσμο: έναν παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό κόσμο, που κυριαρχείται από πολυεθνικές εταιρείες και στον οποίο το κυνήγι του κέρδους οδηγεί στην εμπορική εκμετάλλευση κάθε κοινωνικής δραστηριότητας, κάθε εργαζόμενου. Έναν κόσμο όπου οι τεχνολογικές ανακαλύψεις, αντί να οδηγούν στη βελτίωση της ζωής μας, οδηγούν στην εντατικοποίηση της εργασίας και σε στρατιές ανέργων, και απειλούν, μέσω τρομακτικών πολέμων, την ίδια την επιβίωση της ζωής στον πλανήτη. Ο Μαρξ προέβλεψε ότι όσο αυξάνεται ο πλούτος των καπιταλιστών τόσο θα “μεγεθύνεται η κοινωνική φτώχεια”. Σήμερα ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου ακόμα και στις αναπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες πάνω από το 20% του πληθυσμού ζει κάτω από το επίσημο “όριο φτώχειας”. Στην ίδια τη μητρόπολη του καπιταλισμού, στις ΗΠΑ, πάνω από 20 εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο επιζούν χάρη στα δωρεάν δημόσια συσσίτια…
Η σοσιαλιστική προοπτική
Για τον Μαρξ, ο ίδιος ο καπιταλισμός δημιουργεί και τον “ιστορικό νεκροθάφτη του”. Οι εργαζόμενοι μαθαίνουν, από τις ίδιες τις συνθήκες εργασίας τους, ότι μόνο η συλλογική δράση μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Αυτό ανοίγει την προοπτική για μια άλλη κοινωνία, όπου οι εργαζόμενοι θα αναλάβουν τη συλλογική διεύθυνση των μέσων παραγωγής και με διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας θα αποφασίζουν με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες και όχι με βάση το κέρδος, όπως κάνουν οι καπιταλιστές.
Μας λένε: οι ιδέες του Μαρξ τελικά οδήγησαν στο σταλινικό εφιάλτη. Στην πραγματικότητα, τη Ρωσική Επανάσταση κατέπνιξε η ιμπεριαλιστική επέμβαση με τις εκατόμβες των νεκρών που προκάλεσε, αλλά και την οικονομική καταστροφή που επήλθε από τον οικονομικό αποκλεισμό. Αυτά έδωσαν τη δυνατότητα στην αντεπανάσταση υπό τον Στάλιν να επικρατήσει στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και να επιβάλει τον κρατικό καπιταλισμό στη Ρωσία (το σύστημα που είχαν και όλες οι μετέπειτα χώρες του υποτιθέμενου υπαρκτού σοσιαλισμού).
Ωστόσο, τα γεγονότα είναι πεισματάρικα και τελικά κανείς δεν μπορεί να τα αμφισβητήσει. Στα λίγα χρόνια που οι πραγματικές ιδέες του μαρξισμού κυριάρχησαν στη Ρωσία φάνηκε η απελευθερωτική δύναμή τους. Στην οικονομικά καθυστερημένη Ρωσία, για πρώτη φορά παγκόσμια οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα να ψηφίζουν και να είναι υποψήφιες σε εκλογές. Οι γυναίκες απέκτησαν ίσα δικαιώματα στην εργασία και στην αμοιβή (δικαίωμα που μέχρι σήμερα δεν ισχύει ούτε στις αναπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες!). Το διαζύγιο δινόταν αυτόματα όταν ένα από τα δύο μέρη το ζητούσε. Οι νόμοι που ποινικοποιούσαν την ομοφυλοφιλία καταργήθηκαν, όπως και οι νόμοι ενάντια στους Εβραίους.
Στο έργο του Καρλ Μαρξ δεν θα βρούμε μόνο τον (μοναδικό!) τρόπο για να εξηγήσουμε τον κόσμο που ζούμε. Θα βρούμε και τα όπλα για να τον αλλάξουμε! Όπως έλεγε ο Μάρξ: “Οι φιλόσοφοι έχουν μόνο εξηγήσει τον κόσμο με διαφορετικούς τρόπους. Ωστόσο το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε”.
Αγγελος Καλοδούκας
Ωστόσο σήμερα είναι πολύ συνηθισμένο να ακούμε διάφορα “επιχειρήματα” που θέλουν να μας πείσουν ότι ο Μαρξ, “όσο ενδιαφέρον κι αν έχει ιστορικά”, έχει πλέον ξεπεραστεί. Ότι οι απόψεις του, διατυπωμένες πριν από 150 χρόνια, δεν μπορούν να ερμηνεύσουν το σύγχρονο κόσμο της “υψηλής” τεχνολογίας και του Ίντερνετ. Και βεβαίως, το “βαρύ πυροβολικό”: Οι ιδέες του, μας λένε, μπήκαν σε εφαρμογή μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917 και οδήγησαν στο σταλινικό ολοκληρωτισμό και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα καθεστώτα αυτά κατέρρευσαν το 1991 και αυτό σηματοδοτεί τον “οριστικό” θάνατο του μαρξισμού.
Δεν είναι η πρώτη φορά που διάφοροι απολογητές του συστήματος σπεύδουν να διακηρύξουν το “θάνατο” του μαρξισμού. Το αντίθετο μάλιστα, μάλλον αποτελεί “παράδοση” ήδη από την εποχή που ήταν ζωντανός ο Μαρξ! Μια από τις περιφημότερες διακηρύξεις, που θα μπορούσε κάλλιστα να είχε εκφραστεί από τους σημερινούς απολογητές του καπιταλισμού, είναι του Ιταλού φιλοσόφου Κρότσε, ο οποίος έγραφε το 1907: “Ο Μαρξ είναι οριστικά νεκρός για την ανθρωπότητα”. Ακολούθησαν, βεβαίως η Ρωσική Επανάσταση του 1917, οι εργατικές επαναστάσεις που συντάραξαν ολόκληρη την Ευρώπη μέχρι το 1923, η οικονομική κρίση του 1929, οι επαναστάσεις (και οι αντιφασιστικοί αγώνες) της δεκαετίας του 1930, που προκάλεσαν τη μεγαλύτερη δυνατή διάδοση των ιδεών του μαρξισμού. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και πάλι ήταν της μόδας οι διακηρύξεις περί “θανάτου” του Μαρξ. Ακολούθησε ο Μάης του 1968, η γέννηση της σύγχρονης επαναστατικής Αριστεράς και η γενικευμένη άνθηση των ιδεών του Μαρξ σε ολόκληρο τον πλανήτη μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1970.
Το γεγονός ότι ο μαρξισμός διαρκώς αναγεννιέται λίγα μόλις χρόνια (ή και μήνες!) μετά τον υποτιθέμενο θάνατό του αποτελεί την απόδειξη ότι οι ιδέες του όχι μόνο είναι οι μόνες που μπορούν να εξηγήσουν το σημερινό κόσμο, αλλά -και πιο σημαντικό- είναι οι μόνες που μας οδηγούν στον τρόπο με τον οποίο θα αλλάξουμε τον κόσμο.
Η πάλη των τάξεων
Παρ’ ότι ο Μαρξ έγραφε πριν από 150 χρόνια, εντούτοις έγραφε την εποχή του καπιταλισμού, του ίδιου συστήματος που υπάρχει και σήμερα. Αναμφίβολα πολλά έχουν αλλάξει από τότε, ωστόσο οι κύριες πλευρές του συστήματος παραμένουν οι ίδιες (διαφορετικά το σύστημα θα ήταν κάτι άλλο, πράγμα που ούτε οι ίδιοι οι απολογη¬τές του καπιταλισμού δεν ισχυρίζονται).
Κεντρική θέση του Μαρξ είναι ότι η Ιστορία εξελίσσεται μέσω της πάλης των τάξεων. Τους καπιταλιστές και τους εργάτες τούς χωρίζει η άβυσσος της εκμετάλλευσης. Για να μπορεί ο καπιταλισμός να αναπτύσσεται, χρειάζεται διαρκώς να αυξάνει τη δεξαμενή των κερδών του. Τα κέρδη του δεν μπορεί παρά να προέρχονται από την εκμετάλλευση των “μισθωτών σκλάβων”, των εργαζομένων. Για τον Μαρξ, ακριβώς επειδή η εκμετάλλευση των εργαζομένων αποτελεί την πεμπτουσία του καπιταλισμού, οι εργαζόμενοι πρέπει αναγκαστικά, για να απελευθερώσουν τον εαυτό τους, να ανατρέψουν τον καπιταλισμό. Και έχουν τη δύναμη γι’ αυτόν το σκοπό! Οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που παράγουν τον πλούτο αυτής της κοινωνίας, όλα τα αγαθά, και με τις απεργίες και τους αγώνες τους μπορούν κυριολεκτικά να παραλύσουν τη λειτουργία του συστήματος. Επιπλέον, η μαζική παραγωγή δημιουργεί τις συνθήκες για συλλογικές λειτουργίες αλληλεγγύης και αποφάσεων.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι οι εργαζόμενοι σήμερα δεν είναι οι “μισθωτοί σκλάβοι” της εποχής του Μαρξ. Ότι οι βιομηχανικοί εργάτες σήμερα δεν αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζομένων, αφού οι περισσότεροι είναι υπάλληλοι γραφείου, που υποτίθεται ότι είναι κάτι διαφορετικό. Μας λένε ότι σήμερα οι εργαζόμενοι “έχουν σπίτια ή αυτοκίνητα”, δεν είναι οι “εξαθλιωμένοι” της εποχής του Μαρξ.
Ωστόσο, ο Μαρξ ορίζει ως εργάτες όχι μόνο τους εργαζόμενους στη βιομηχανία ή τους χειρώνακτες, αλλά “μια τάξη εργαζομένων που επιζούν μόνο όσο βρίσκουν δουλειά και που βρίσκουν δουλειά μόνο όσο η εργασία τους αυξάνει το κεφάλαιο”.
Με άλλα λόγια, η εργατική τάξη συνίσταται από ανθρώπους που πρέπει να εκμισθώσουν την ικανότητά τους να εργάζονται με σκοπό να επιζήσουν. Αν, για παράδειγμα, λόγω οικονομικής κρίσης βρεθούν άνεργοι, τότε αντιμετωπίζουν το φάσμα της εξαθλίωσης, είτε είχαν είτε όχι προηγουμένως σπίτι ή αυτοκίνητο. Προφανώς αυτό δεν ισχύει μόνο για τους βιομηχανικούς εργάτες, αλλά και για τους υπαλλήλους στα γραφεία. Στην πραγματικότητα, εδώ και μερικές δεκαετίες έγινε πράξη στο σύγχρονο καπιταλισμό αυτό που ονόμαζε ο Μαρξ διαρκή “προλεταριοποίηση” του πληθυσμού. Επαγγέλματα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν “προνομιακά”, όπως ιατρικό προσωπικό ή δάσκαλοι σχολείου, παίρνουν μισθούς που ελάχιστα διαφέρουν πλέον από αυτούς της πλειοψηφίας των εργαζομένων.
Αυτό αποτελούσε μια εκπληκτική πρόβλεψη του Μαρξ. Στην εποχή του, οι βιομηχανικοί εργάτες παγκόσμια δεν ξεπερνούσαν αριθμητικά τους βιομηχανικούς εργάτες της σημερινής Νότιας Κορέας! Σήμερα οι μισθωτοί εργαζόμενοι αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, ενώ στις αναπτυγμένες χώρες συνθέτουν γύρω
στο 80% του πληθυσμού.
Πόλεμος και καταπίεση
Ο Μαρξ ήταν ο πρώτος που απέδειξε ότι ο καπιταλισμός αναπόφευκτα οδηγεί σε περιοδικές οικονομικές κρίσεις, κατά τις οποίες οι καπιταλιστές προσπαθούν να απαλύνουν τις συνέπειες για τους ίδιους, αφενός εντατικοποιώντας την εργασία, μειώνοντας τους μισθούς, δημιουργώντας στρατιές ανέργων και αφετέρου επεκτείνοντας τις δραστηριότητές τους σε παγκόσμια κλίμακα, για την “εκμετάλλευση της παγκόσμιας αγοράς” από ολοένα και λιγότερες μεγάλες εταιρείες, γεγονός που αναπόφευκτα οδηγεί στον ιμπεριαλισμό και στον πόλεμο.
Διαβάζοντας τον Μαρξ, δεν θα δυσκολευτούμε να αναγνωρίσουμε το σημερινό κόσμο: έναν παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό κόσμο, που κυριαρχείται από πολυεθνικές εταιρείες και στον οποίο το κυνήγι του κέρδους οδηγεί στην εμπορική εκμετάλλευση κάθε κοινωνικής δραστηριότητας, κάθε εργαζόμενου. Έναν κόσμο όπου οι τεχνολογικές ανακαλύψεις, αντί να οδηγούν στη βελτίωση της ζωής μας, οδηγούν στην εντατικοποίηση της εργασίας και σε στρατιές ανέργων, και απειλούν, μέσω τρομακτικών πολέμων, την ίδια την επιβίωση της ζωής στον πλανήτη. Ο Μαρξ προέβλεψε ότι όσο αυξάνεται ο πλούτος των καπιταλιστών τόσο θα “μεγεθύνεται η κοινωνική φτώχεια”. Σήμερα ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου ακόμα και στις αναπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες πάνω από το 20% του πληθυσμού ζει κάτω από το επίσημο “όριο φτώχειας”. Στην ίδια τη μητρόπολη του καπιταλισμού, στις ΗΠΑ, πάνω από 20 εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο επιζούν χάρη στα δωρεάν δημόσια συσσίτια…
Η σοσιαλιστική προοπτική
Για τον Μαρξ, ο ίδιος ο καπιταλισμός δημιουργεί και τον “ιστορικό νεκροθάφτη του”. Οι εργαζόμενοι μαθαίνουν, από τις ίδιες τις συνθήκες εργασίας τους, ότι μόνο η συλλογική δράση μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Αυτό ανοίγει την προοπτική για μια άλλη κοινωνία, όπου οι εργαζόμενοι θα αναλάβουν τη συλλογική διεύθυνση των μέσων παραγωγής και με διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας θα αποφασίζουν με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες και όχι με βάση το κέρδος, όπως κάνουν οι καπιταλιστές.
Μας λένε: οι ιδέες του Μαρξ τελικά οδήγησαν στο σταλινικό εφιάλτη. Στην πραγματικότητα, τη Ρωσική Επανάσταση κατέπνιξε η ιμπεριαλιστική επέμβαση με τις εκατόμβες των νεκρών που προκάλεσε, αλλά και την οικονομική καταστροφή που επήλθε από τον οικονομικό αποκλεισμό. Αυτά έδωσαν τη δυνατότητα στην αντεπανάσταση υπό τον Στάλιν να επικρατήσει στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και να επιβάλει τον κρατικό καπιταλισμό στη Ρωσία (το σύστημα που είχαν και όλες οι μετέπειτα χώρες του υποτιθέμενου υπαρκτού σοσιαλισμού).
Ωστόσο, τα γεγονότα είναι πεισματάρικα και τελικά κανείς δεν μπορεί να τα αμφισβητήσει. Στα λίγα χρόνια που οι πραγματικές ιδέες του μαρξισμού κυριάρχησαν στη Ρωσία φάνηκε η απελευθερωτική δύναμή τους. Στην οικονομικά καθυστερημένη Ρωσία, για πρώτη φορά παγκόσμια οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα να ψηφίζουν και να είναι υποψήφιες σε εκλογές. Οι γυναίκες απέκτησαν ίσα δικαιώματα στην εργασία και στην αμοιβή (δικαίωμα που μέχρι σήμερα δεν ισχύει ούτε στις αναπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες!). Το διαζύγιο δινόταν αυτόματα όταν ένα από τα δύο μέρη το ζητούσε. Οι νόμοι που ποινικοποιούσαν την ομοφυλοφιλία καταργήθηκαν, όπως και οι νόμοι ενάντια στους Εβραίους.
Στο έργο του Καρλ Μαρξ δεν θα βρούμε μόνο τον (μοναδικό!) τρόπο για να εξηγήσουμε τον κόσμο που ζούμε. Θα βρούμε και τα όπλα για να τον αλλάξουμε! Όπως έλεγε ο Μάρξ: “Οι φιλόσοφοι έχουν μόνο εξηγήσει τον κόσμο με διαφορετικούς τρόπους. Ωστόσο το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε”.
Αγγελος Καλοδούκας
Αναρτήσεις
