Του ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗ*
Συνέντευξη στον 'Παρατηρητή' της Ίσκρα
Ας αρχίσουμε με μια προσωπική ερώτηση. Τα δύο τελευταία χρόνια έχεις επιχειρηματολογήσει υπέρ μιας εναλλακτικής ατζέντας της Αριστεράς με αιχμές τη στάση πληρωμών και την έξοδο από το ευρώ. Γιατί συμμετέχεις σε ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ που δεν υπερασπίζεται τέτοιες θέσεις;
Οι θέσεις μου σ'αυτά τα θέματα δεν έχουν αλλάξει στο παραμικρό. Εξ'αλλου, τις επόμενες μέρες θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Λιβάνη ένα μικρό βιβλίο που έχω γράψει με τον Κώστα Λαπαβίτσα, με τίτλο 'Κρίση και αριστερή διέξοδος', όπου αναπτύσουμε με συμπυκνωμένο τρόπο αυτό το σκεπτικό. Πιστεύω ότι αυτή η συζήτηση δεν έχει κλείσει αλλά αντίθετα ότι μόλις αρχίζει. Και τούτο γιατί τα θέματα αυτά δεν είναι πίσω μας αλλά μπροστά μας. Ούτε το χρέος είναι βιώσιμο, ούτε η ευρωζώνη στη σημερινή της μορφή και, το πιθανότερο, ούτε η ίδια η ΕΕ. Επιπλέον αυτή η συζήτηση διαπερνά όλη την Αριστερά, συμπεριλαμβανομένου βεβαίως και του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος συμπεριλαμβάνει δυνάμεις που υποστηρίζουν θέσεις παρόμοιες με τις δικές μου ή πολύ κοντινές. Το ρεύμα αυτό μπορεί να είναι προς το παρόν μειοψηφικό αλλά υπάρχει κατ'αρχήν μέσα στην κοινωνία και κατά δεύτερο λόγο στα πολιτικά μορφώματα της Αριστεράς όπου αποτελεί τον κύριο άξονα στρατηγικής συζήτησης και αντιπαράθεσης.
Ας έρθουμε τώρα στην τρέχουσα επικαιρότητα. Ποιό είναι κατά τη γνώμη σου το επίδικο των επόμενων εκλογών;
Είναι ταυτόχρονα απλό και σύνθετο. Απλό γιατί η κατ'αρχήν απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι: ηπαραδειγματική τιμωρία των δυνάμεων που ευθύνονται για τη σημερινή τραγωδία, δηλαδή τοΠΑΣΟΚ, η ΝΔ και ο κολαούζος τους, το ΛΑΟΣ. Είναι απολύτως κρίσιμο τα κόμματα αυτά να καταποντιστούν εκλογικά, είναι θα έλεγα όρος επιβίωσης του λαού και της χώρας. Αλλά αυτό δεν αρκεί, γιατί το πολιτικό τοπίο βρίθει πλέον διάφορων ψευδεπίγραφων 'αντιμνημονιακών' κομμάτων, που στην ουσία αποδέχονται το περιεχόμενο των πολιτικών του. Ο Καμένος για παράδειγμα καταγγέλει τα Μνημόνια και το χρέος αλλά πρεσβεύει τη μείωση των φόρων τόσο των φυσικών προσώπων όσο και των επιχειρήσεων, τις ιδιωτικοποιήσεις, την άρση της μονιμότητας στο δημόσιο, τη μείωση των εργοδοτικών εισφορών και βεβαίως δε λέει τίποτε για την αποκατάσταση των εργασικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Μένει δηλαδή πιστός στο πρόγραμμα της ΝΔ, κάτι το απόλυτα αναμενόμενο φυσικά.
Αυτό που βρίσκω με μια έννοια πολύ πιο σκανδαλώδες είναι θέση της ΔΗΜΑΡ, που υποστηρίζει έναν υποθετικό 'τρίτο δρόμο', που διαφοροποιείται τάχα μου τόσο από την καταγγελία του Μνημονίου όσο και από την απλή συνέχιση της εφαρμογής του. Κατά τα άλλα ο Κουβέλης δηλώνει ότι"αναμφισβήτητα το δεύτερο Μνημόνιο δημιουργεί ένα δεσμευτικό πλαίσιο" και ο Μαργαρίτηςσυμπληρώνει πως το καλύτερο μετεκλογικό σενάριο είναι "να δημιουργηθεί ένα κλίμα ευρύτερων συναινέσεων'. Πρόκειται δηλαδή, και στις δυό περιπτώσεις, για εφεδρείες για την ανασυγκρότηση ενόςΜνημονιακού μπλοκ, και αυτό ο κόσμος έχει αρχίσει να το καταλαβαίνει, ειδικά στην περίπτωση της ΔΗΜΑΡ, η οποία προφανώς κάνει κατάχρηση τόσο του όρου Αριστερά όσο και του όρου 'ευθύνη'που έχουν συνέχεια στα χείλη τα στελέχη της.
Αρα;
Εδώ έρχομαι στο κεντρικό επίδικο των εκλογών που είναι για μένα το ακόλουθο: η ενίσχυση της Αριστεράς, δηλαδή, για να είμαι σαφής, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Οσες διαφωνίες κι αν έχει κανείς με τις δυνάμεις αυτές, δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι πολέμησαν τις πολιτικές του Μνημονίου, ότι συμμετείχαν στις λαϊκές κινητοποιήσεις που σημάδεψαν την τελευταία διετία και ότι υπερασπίζονται τα συμφέροντα του κόσμου της εργασίας και των κοινωνικής πλειοψηφίας.Εκεί βρίσκεται και θα βρίσκεται το πιο συνειδητό και ζωντανό κομμάτι του κόσμου που έδωσε και που θα δώσει τη μάχη ενάντια στη συντελούμενη βαρβαρότητα. Με άλλα λόγια, η ενίσχυση της Αριστεράς θα αποτελέσει το πραγματικό μέτρο της απόρριψης των Μνημονιακών πολιτικών, και γι αυτό βέβαια οι κυρίαρχοι κύκλοι στην Ελλάδα και διεθνώς έχουν στο στόχαστρό τους την Αριστερά. Ξέρουν ότι ακόμη και στην προβληματική κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, μια δυνατή Αριστερά αποτελεί το μόνο πολιτικό εμπόδιο στην συνέχιση των πολιτικών που εφαρμόζονται.
Ωραία αλλά αν είναι έτσι γιατί η επιλογή να είναι ΣΥΡΙΖΑ και όχι κάποια άλλη δύναμη της Αριστεράς;
Γιατί στη συγκυρία που βρισκόμαστε είναι ζωτική ανάγκη να ξεπεραστούν οι λογικές ενδοαριστερού εμφύλιου και διασπαστικών πρακτικών στους αγώνες που καλλιεργεί το ΚΚΕ αλλά και οι λογικές περιχαράκωσης και αναδίπλωσης στην επαναστατική καθαρότητα που δυστυχώς ακόμη κυριαρχούν εντός της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Και δεν βλέπω άλλο τρόπο να προχωρήσουν τα πράγματα από την ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, που μπορεί κατά τη γνώμη μου να πυροδοτήσει θετικές εξελίξεις σε όλη την υπόλοιπη Αριστερά. Είναι για μένα απόλυτα σαφές ότιχωρίς μια συμπαραταγμένη Αριστερά, το ευρύτερο μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που είναι απαραίτητο για να ανατραπούν τα Μνημόνια δεν μπορεί να συγκροτηθεί και η ίδια η Αριστερά δεν θα μπορεί να είναι αποδεκτή από την κοινωνία ως αξιόπιστη εναλλακτική λύση.
Εννοείς δηλαδή ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ενισχυθεί ως η πιο ενωτική δύναμη;
Ναι, και όχι μόνο γιατί θέτει το θέμα της ενότητας της Αριστεράς, έστω κι αν νομίζω ότι δε βοηθάει καθόλου να απευθύνεται και στη ΔΗΜΑΡ, αλλά γιατί αντιπροσωπεύει μια πολιτική κουλτούρα που είναι ανοιχτή στην ανοιχτή αντιπάραθεση απόψεων και γραμμών. Γιατί βεβαίως η επίκληση της ενότητας από μόνη της δεν αρκεί. Είναι αναγκαίος όρος, γιατί χωρίς ενωτική διάθεση δεν θα προκύψει ποτέ ενότητα, αλλά όχι ικανός. Πρέπει να υπάρχει και το αντίστοιχο πολιτικό περιεχόμενο.
Και ποιό μπορεί να είναι αυτό;
Η απάντηση εδώ δεν απλή και δεν μπορεί να είναι. Πολλοί λένε, ενδεχομένως καλόπιστα, «μα πως μπορεί να ενωθεί η Αριστερά με την ατζέντα που προτείνεις όταν ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε, ακολουθώντας ένα άλλο σκεπτικό, το ΚΚΕ, δηλαδή οι δύο δυνάμεις που συγκεντρώνουν τη συντριπτική πλειοψηφία του αριστερού δυναμικού, είναι διατεθεμένοι να την υιοθετήσουν;». Σ'αυτό απαντώ το εξής: « εσείς νομίζετε ότι θα ενωθεί η Αριστερά, ειδικά στις σημερινές συνθήκες, γύρω από θέσεις που πρεσβεύουν την μεταρρύθμιση της ΕΕ, την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους από την ισότιμη υποτίθεται θέση που εξασφαλίζει η συμμετοχή στο Eurogroup και την πεποίθεση ότι οι επιλογές ρήξης με το σημερινό πλαίσιο είναι συμβατές με την παραμονή στην ΟΝΕ » ; Ακούγεται αυτό σαν ρεαλιστικότερη επιλογή ;
Ακούγεται κυρίως σαν διαπίστωση ενός αδιέξοδου. Αν δεχθούμε όμως ότι είναι κυριολεκτικά ζωτικής σημασίας για την πορεία του λαϊκού κινήματος και της χώρας η ενότητα της Αριστεράς πως μπορούμε να υπερβούμε αυτό το μπλοκάρισμα ;
Θα μου επιτρέψεις εδώ να κάνω κάτι που δεν το συνηθίζω, δηλαδή να αναφερθώ σε μια θέση του Αλτουσέρ, με τον οποίο γενικά δε συμφωνώ σε θέματα που αφορούν τη μαρξιστική θεωρία. Οταν όμως έκανε κριτική στη διασπαστική γραμμή που ακολούθησε το ΚΚ Γαλλίας το 1978, όταν έσπασε την συμμαχία με τους σοσιαλιστές, είπε κάτι πολύ σωστό. Οτι υπάρχουν σε γενικές γραμμές δύο αντιλήψεις που συγκρούονται μέσα στο εργατικό και το επαναστατικό κίνημα για το θέμα της ενότητας. Η μια βλέπει την ενότητα κύρια, αν όχι αποκλειστικά, σαν ένα συμβόλαιο μεταξύ των οργανώσεων, δηλαδή μεταξύ επιτελείων που θεωρούνται περίπου ως ιδιοκτήτες των μελών και την ψηφοφόρων τους. Η δεύτερη αντίληψη, ενώ αποδέχεται την αναγκαιότητα συμβολαίων και του πλουραλισμού των απόψεων, κατανοεί την ενότητα κυρίως ως αγώνα. Ως αγώνα για την ενότητα βέβαια αλλά και ταυτόχρονα ως μια διαπάλη γραμμών που τέμνει εγκάρσια όλες τις συνιστώσες της πολιτικής συμμαχίας και γίνεται ανοιχτά μπροστά στο λαό. Για να το πούμε διαφορετικά, η γραμμή που μπορεί να ενώσει τις εργατικές και λαϊκές δυνάμεις δεν είναι κάτι το δεδομένο, αποτελεί το επίδικο της συγκυρίας, ίσως το κεντρικό ζητούμενο. Και δεν μπορεί παρά να διαμορφωθεί μέσα από μια διαδικασία δημόσιας διαπάλης απόψεων, που συμπεριλαμβάνει και όψεις αντιπαράθεσης χωρίς να γίνεται στείρα πολεμική μεταξύ παγιωμένων, και οργανωτικά στεγανών, σχηματισμών.
Ας υποθέσουμε ότι είναι έτσι, ποιό είναι όμως το κριτήριο για τη θέση, αυτήν που προκύπτει εν πάση περιπτώσει από μια τέτοια διαπάλη, που θεωρείται ότι προωθεί την ενότητα της Αριστεράς ;
Κριτήριο κατά την άποψη μου μπορεί να είναι μόνο αυτό που χαράζει σε κάθε συγκυρία τη γραμμή που αντιπαρατίθεται στην πυρήνα της στρατηγικής του ταξικού αντίπαλου. Σήμερα η πάση θυσία παραμονή στην ΟΝΕ είναι η κεντρική επιλογή της ελληνικής αστικής τάξης και των ξένων στηριγμάτων της. Γι αυτό και αυτή η τάξη δέχεται έναν οδοστρωτήρα που καταστρέφει ακόμη και υπολογίσημα τμήματά της. Μερικοί δίνουν απλοϊκές εξηγήσεις αυτού του φαινομένου παρουσιάζοντάς το ως έναν απλό οικονομικό υπολογισμός που θα εξασφαλίσει δια μέσου κάποιας δημιουργικής υποτίθεται καταστροφής κεφαλαίου καλύτερη κερδοφορία στο μέλλον. Ξεχνούν όμως ότι οι αστική τάξη δεν ενοποιείται στο καθαρά οικονομικό επίπεδο αλλά στο πολιτικό, δια μέσου των κρατικών και γενικότερα των πολιτικών διαμεσολαβήσεων. Και η ελληνική αστική τάξη, όπως και όλες οι αστικές τάξεις των χωρών της ευρωπεριφέρειας, δεν βλέπει καμμιά άλλη προοπτική έξω από την πρόσδεση στο άρμα της ΟΝΕ και της ονομαζόμενης «ευρωπαϊκής οικοδόμησης», όποιο κι αν είναι το ενδεχόμενο κόστος για την ίδια τη χώρα ως υλική βάση της κεφαλαιακής συσσώρευσης. Το ερώτημα « έξοδος ή όχι από το ευρώ » δεν αποτελεί λοιπόν ψευτοδίλημμα, όπως ισχυρίζεται το ΚΚΕ και άλλοι μέσα στην Αριστερά αλλά τη σημείο τομής όλης της συγκυρίας, αυτό που συμπυκνώνει το κεντρικό επίδικο και χαράζει τη βασική διαχωριστική γραμμή στην ταξική πάλη.
Αποκλείεις δηλαδή εντελώς το ενδεχόμενο να αναγκαστεί η Ελλάδα να φύγει από την Ευρωζώνη υπό την πίεση των κυρίαρχων δυνάμεων του ευρωπαϊκού κέντρου και ειδικότερα της Γερμανίας;
Προς το παρόν δε βλέπω να διαγράφεται κάτι τέτοιο. Ολοι ξέρουν ότι μια κίνηση αυτού του είδους θα έδινε το πράσινο φως για την εκδίωξη και άλλων χωρών της περιφέρειας και ότι θα δημιουργούσετεράστια προβλήματα στο όλο σχέδιο της ΟΝΕ, που είναι ένα οικονομικό όσο και πολιτικό σχέδιο με στόχο τη διαμόρφωση ενός κοινού πλαισίου προώθησης των συμφερόντων των αστικών τάξεων της Ευρώπης, με μόνη ίσως αξιοσημείωτη εξαίρεση την Μεγάλη Βρεταννία. Αυτό εξ'άλλου παραδέχθηκε η Μέρκελ στη συνέντευξη που έδωσε στο BBC στα τέλη του Μάρτη όταν δήλωσε ότι, παραθέτω κατά λέξη, «θα ήταν καταστροφικό αν λέγαμε σε μία από τις χώρες που έχει αποφασίσει να είναι μαζί μας: δεν σας θέλουμε πια. Εξ'άλλου οι (ευρωπαϊκές) συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα αναρωτηθούν: ποιος θα είναι ο επόμενος; Η ευρωζώνη θα έβγαινε απίστευτα εξασθενημένη». Αλλά ας δεχθούμε ότι μπροστά στο μέγεθος του αδιεξόδου, που είναι η μαύρη τρύπα της εξυπηρέτησης του ελληνικού δημόσιου χρέους , οι κυρίαρχες δυνάμεις της ΕΕ αποφασίσουν την αποπομπή της Ελλάδας από το ευρώ. Αν είναι να γίνει έτσι, δεν είναι προτιμότερο να πάρει την πρωτοβουλία η ίδια η Ελλάδα, δηλαδή μια προοδευτική κυβέρνηση που θα στηρίζεται στον λαϊκό παράγοντα, και θα μπορεί έτσι να πετύχει ευνοϊκούς για την κοινωνική πλειοψηφία όρους, αρχίζοντας βέβαια με τη στάση πληρωμών και τη διαγραφή του χρέους ; Μου είναι πραγματικά δύσκολο να καταλάβω γιατί μια τέτοια μονομερή κίνηση θα πρέπει σώνει και καλά να θεωρείται οπισθοδρόμηση και εθνική αναδίπλωση. Δεν βλέπω άλλο ρεαλιστικό δρόμο για να αρχίσουμε να βγαίνουμε από το σημερινό εφιάλτη και να αντιστρέψουμε τα δεδομένα της κατάστασης, ανοίγοντας ένα ρήγμα απ'όπου θα εφορμήσουν και άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η συμβολή στην ανατροπή ενος τόσο απροκάλυπτα αντεργατικού πλαισίου όσο η ΟΝΕ, που κρατάει πχ καθηλωμένους τους μισθούς των Γερμανών εργαζομένων εδώ και πάνω από μια δεκαετία, δεν είναι εν τέλει ένας βαθύτατα διεθνιστικός στόχος ;
Πως βλέπεις λοιπόν τις μελλοντικές εξελίξεις ;
Η ελληνική αστική τάξη είναι αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη χρεοκοπία της ιστορίας της μετά το 1922, και αυτή τη φορά δεν οφείλεται σε πόλεμο αλλά σε ενδογενείς αιτίες, στο ίδιο το σύστημα. Αυτή είναι η στιγμή που οι ανταγωνιστικές προς αυτήν δυνάμεις πρέπει να ορθώσουν το ανάστημά τους και να θέσουν τους όρους μιας άλλης πορείας με σοσιαλιστική κατεύθυνση. Η δυνατότητα ανατρεπτικού επαναπροσανατολισμού της αριστερής στρατηγικής είναι, σε τελευταία ανάλυση το κλειδί των μελλοντικών εξελίξεων.
* Ο Στάθης Κουβελάκης είναι υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ- ΕΚΜ στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας
Αναρτήσεις
.jpg)
