Οκτώβριος 1909: Το κίνημα του Ναυτικού

Γράφει ο ΛΑΖΑΡΟΣ ΛΑΣΚΑΡΙΔΗΣ

Ένα από τα στελέχη του Στρατιωτικού Συνδέσμου, που προχώρησε στο κίνημα της 15ης Αυγούστου 1909 στου Γουδή, από το χώρο του Ναυτικού, ήταν ο υποπλοίαρχος {φωτογραφία 2} Κωνσταντίνος Τυπάλδος- Αλφονσάτος.

Με την εκδήλωσή του αντικαταστάθηκε ο πρωθυπουργός Δημήτριος Ράλλης και ορκίστηκε κυβέρνηση υπό τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ο οποίος αποδέχτηκε πλήρως τους όρους του Συνδέσμου.

Όμως, η επικράτησή του, όπως-άλλωστε- συμβαίνει σε κάθε κίνημα, δεν ήταν ανέφελη στο εσωτερικό του. Ο κύριος όγκος των επαναστατών, με επικεφαλής τον αρχηγό συνταγματάρχηΝικόλαο Ζορμπά, ήταν υπέρ της υπό κοινοβουλευτικό μανδύα διακυβέρνησης του τόπου αλλά υπήρχε και μία ισχυρή ομάδα στελεχών που τασσόταν ανοικτά υπέρ της απροκάλυπτης δικτατορίας.

Σε αυτή που είχαν πολιτογραφηθεί ως οι Ριζοσπάστες του Συνδέσμου (οι άλλοι ήταν οι Κοινοβουλευτικοί) προσχώρησε και ο Τυπάλδος. Ο υποπλοίαρχος ηγήθηκε ομάδας αξιωματικών του Ναυτικού, η οποία κατέθεσε σειρά αιτημάτων προς το αρμόδιο Υπουργείο (Ναυτικών). Σε αυτά είχε και τη συμπαράσταση του Ζορμπά, αλλά ο αρχηγός του Σ.Σ. δεν ήθελε να διαταραχθεί ο κυβερνητικός ιστός για την υλοποίησή της. Ανάμεσα δε στα αιτήματα αυτά ήταν και η αποστράτευση δύο αξιωματικών που τύγχαναν συγγενείς του πρωθυπουργού.

Τότε ο Τυπάλδος χάραξε το δικό του δρόμο και ακριβώς δύο μήνες μετά την επικράτηση του Κινήματος του Γουδή, απέκτησε τον απόλυτο έλεγχο πέντε αντιτορπιλικών (Ασπίς, Βέλος, Θύελλα, Νίκη και {φωτογραφία 4}Σφενδόνη). Ηγούμενος αυτών, επιχείρησε να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο του Ναυστάθμου Σαλαμίνας και κατ’ επέκταση ολοκλήρου του Ναυτικού.

Όμως, οι νομιμόφρονες αξιωματικοί , με τις ευλογίες της κυβέρνησης και τις κατευθύνσεις του υπουργού Ναυτικών Ιωάννη Δαμιανού, αντιστάθηκαν. Υπό τας διαταγάς του ναυάρχουΙωάννη Μιαούλη κι ενώ ο διοικητής του Ναυστάθμου Δημήτριος Βουδούρης είχε συλληφθεί από τις δυνάμεις Τυπάλδου, ήλεγξαν λιγότερα μεν αλλά πιο ισχυρά πλοία. Επιστράτευσαν από το Κερατσίνι, τρία θωρηκτά (Σπέτσαι, Ύδρα και Ψαρά), 4.800 τόνων το καθένα έναντι μόλις 350 που ήταν το εκτόπισμα του καθενός από τα προαναφερθέντα πέντε αντιτορπιλικά και άνοιξαν πυρ εναντίον τους.

Η «ναυμαχία» ήταν ολιγόλεπτη αλλά όχι και αναίμακτη. Τέσσερις άνδρες νεκροί και πολλοί περισσότεροι τραυματίες ήταν ο απολογισμός…

Οι κινηματίες εγκατέλειψαν τα αντιτορπιλικά, αφού βάλλονταν στην κυριολεξία, και κατάφεραν να κατευθυνθούν προς τα Γεράνεια όρη.

Δύο ημέρες μετά (19 Οκτωβρίου 1909, χθες συμπληρώθηκαν 105 χρόνια από τότε) ο Ναύσταθμος υπάκουε πλήρως στις κυβερνητικές εντολές και ο πρωθυπουργός Μαυρομιχάλης{φωτογραφία 1}έλεγε από το βήμα της Βουλής:

«Έχω Κύριοι , το καθήκον να αναγγείλω προς την Βουλήν ότι το κίνημα , το οποίον τοσούτον βαθέως συνετάραξε την συνείδησιν του τόπου , κατεστάλη εντός ολίγων ωρών , χάρις εις την θαυμασίαν στάσιν του Στρατού και του Ναυτικού .Ευτυχώς ότι ολίγα θύματα έχομεν να θρηνήσωμεν εκ της τοιαύτης συρράξεως και ελαχίστας ζημίας ν΄αναγράψωμεν.

Επίσης σπεύδω να ανακοινώσω προς την Βουλήν ότι η θλιβερά αύτη υπόθεσις ευρίσκεται ενώπιον της δικαιοσύνης, ήτις καλείται , όπως τάχιστα εξετάση και αποφανθή περί της τιμωρίας των ενόχων, ήτις δεν αμφιβάλλομεν ότι έσται ανάλογος του διαπραχθέντος εγκλήματος».

Παρότι όλοι οι κινηματίες αργά ή γρήγορα συνελήφθησαν, τους δόθηκε αμνηστία και παρέμειναν στις τάξεις του Ναυτικού, ανεβαίνοντας την ιεραρχία του. Με κορυφαίο τον αρχηγό τους Τυπάλδο, ο οποίος έφθασε στο βαθμό του αντιναυάρχου. Κατόπιν ακολούθησε πολιτική καριέρα στον αντί- βενιζελικό χώρο. Εξάλλου η σύζυγός του Μαρία Σαγιά ήταν ανεψιά του Δημητρίου Γούναρη και ο αδελφός της Βασίλειος Σαγιάς, ορίστηκε μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Λαϊκού Κόμματος, μετά την εκτέλεση του αρχηγού του.

Ο Τυπάλδος στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 εκλέχτηκε βουλευτής Κεφαλληνίας τηςΗνωμένης Αντιπολιτεύσεως, της οποίας ηγείτο ο Γούναρης, και διετέλεσε και για έξι μέρες (3-9 Μαΐου 1922) υπουργός Ναυτικών στην κυβέρνηση του Νικολάου Στράτου.

Η επανάσταση του ιδίου έτους που ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή και έφερε και την Εκτέλεση των Εξ, τον παρόπλισε πολιτικά. Άφησε το δρόμο των πολιτικών μαχών στον κουνιάδο του, ο οποίος από το 1926 κι έπειτα αναδείχθηκε βουλευτής Αχαΐας σε έξι συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις.

Όμως, επέστρεψε στο Ναυτικό και επί της λεγομένης «οικουμενικής κυβερνήσεως» του Αλεξάνδρου Ζαΐμη, τοποθετήθηκε Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου (Α/ΓΕΝ) από τις 17 Φεβρουαρίου 1927 μέχρι τις 15 Ιουλίου του ιδίου έτους. Εξεμέτρησε το ζην το 1945, σε ηλικία 72 ετών.