Διά-λογος και Δια-λεκτική
§1
Λόγος, διά-λογος, δια-λεκτική. Γλωσσικά σήματα εσωτερικότητας, κίνησης της ψυχής, και φωτός, κίνησης του λογισμού. Εκκινώντας κανείς από το Σωκρατικό διάλογο, στη Μοναδική του σημασία, ως οδό προσέγγισης του άλλου, ως διεπικοινωνιακή διερεύνηση της αλήθειας, μπορεί εκ πρώτης όψεως να διαπιστώσει ότι ο διά-λογος εισδύει ερμηνευτικά στα φαινόμενα, όχι για να μείνει σ’ αυτά, αλλά για να αναζητήσει μια κάποια αρχική τους ενότητα. Κατ’ αυτή τη φορά λοιπόν η διαλεκτική έχει να κάνει με τον λόγο, με την κίνηση της σκέψης από τα πολλά [φαινόμενα] στο ένα, στο είδος. Ο Πλάτων προχώρησε πέρα από τις επί μέρους έννοιες, με τις οποίες ασχολήθηκαν κυρίως οι Σοφιστές και ο Σωκράτης. Τις θεωρούσε εικόνες των εφήμερων, φθαρτών όντων και ως τέτοιες ήταν και αυτές κάτι το φθαρτό, το πεπερασμένο. Οι αληθινές έννοιες είναι οι ιδέεςˑ αυτές εδώ αντιστοιχούν στα όντως όντα και βρίσκονται πάνω από κάθε σχετική αλήθεια.
§2
Πώς μπορεί να ατενίσει η ανθρώπινη ψυχή τον αληθινό κόσμο των ιδεών, να δει το φως που αυτός εκπέμπει και να συμμετάσχει και η ίδια στην τελειότητα που ο ίδιος υπόσχεται; Με τη διαλεκτική. Τι είναι η διαλεκτική: οδός, μέθ-οδος κριτικής ανάβασης στους αναβαθμούς της γνώσης από την απλή εικασία στη δόξα, στη μαθηματική γνώση και τέλος στο ανυπόθετο. Τι είναι το ανυπόθετο; Εκείνο το από-λυτο [=το λυμένο από περατούς δεσμούς], που δεν πνίγεται μέσα στην ετερότητα και τον σχετικισμό, αλλά γεμάτο φως δίνεται ή εκτίθεται στη θέα της ψυχής. Έτσι, η διαλεκτική είναι ψυχ-αγωγία, αγωγή δηλαδή της ψυχής, ώστε να καταστεί ικανή να φτάσει στη θέα του κόσμου των ιδεών. Και όταν φτάσει ως εκεί, προχωρεί στο επόμενο στάδιο, όπου αναστρέφεται με τις τελευταίες, δια-λέγεται μαζί τους. Το δια-λέγεσθαι τούτο δεν είναι το γνωστό σωκρατικό διαλέγεσθαι ανάμεσα σε δύο πρόσωπα, αλλά πιο εσωτερικό, περισσότερο άρρητο, για το οποίο η ψυχή σχηματίζει Ιδέα με τα έργα της και έτσι τείνει να μετα-σχηματίζεται η ίδια σε ψυχή της Ιδέας.
§3
Η διαλεκτική είναι, με όρους του Πλάτωνα, ανάβαση από τον κόσμο των αισθητών στον κόσμο των ιδεών. Όχι σπάνια μέσα στα κείμενά του ο Πλάτων χρησιμοποιεί τη λέξη λόγους, όταν αναφέρεται στη διαλεκτική οργάνωση της σκέψης. Η ανάβαση ή άνοδος από τον έναν κόσμο στον άλλο δεν συνιστά μετάβασηαπό την πολλαπλότητα των αισθητών σε μια πολλαπλότητα των νοητών πραγμάτων, αλλά μέθεξη στη μια ιδέα, στο ένα νοητό ον. Π.χ. όταν μιλάμε για τα πολλά δίκαια, τα πολλά ωραία κ.λ.π., αναζητούμε την αλήθεια τους μέσα στη μια ιδέα του δικαίου, του ωραίου κ.λπ. Πώς την αναζητούμε; Καταφεύγοντας στους λόγους ή στον λόγο ή στη διαλεκτική. Στην Πολιτεία, στοΦαίδρο, στο Συμπόσιο και σε πολλά άλλα έργα του ο φιλόσοφος μας παρουσιάζει λεκτικές παραστάσεις της ανοδικής πορείας της ψυχής στο νοητό τόπο. Αυτή η ανοδική πορεία δεν είναι μια συσσώρευση πληροφοριακής γνώσης, αλλά επιδιωκόμενη ταύτιση [=κίνηση ταύτισης] του σκεπτόμενου υποκειμένου με το νοητό ζητούμενο.
Αναρτήσεις
.jpg)
