Κάθε χρόνο, χιλιάδες Μεξικανοί κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι. Διασχίζουν τις ερήμους του βόρειο Μέξικο και της Αριζόνα με την ελπίδα να βρουν μια καλύτερη ζωή στις ΗΠΑ. Δεν τα καταφέρνουν όλοι. Πολλές οικογένειες που έχουν μείνει πίσω αρχίζουν να αναζητούν απαντήσεις και τελικά τις σορούς των αγαπημένων τους προσώπων.
Το σπίτι της Carolina Chan βρίσκεται σε ένα θορυβώδες μέρος. Η ίδια και τα παιδιά της – έφηβοι αλλά και γονείς επίσης – μένουν όλοι μαζί στο ετοιμόρροπο σπίτι των δυο δωματίων στη βιομηχανική πόλη Ciudad Obregon στο βόρειο Μεξικό. Τα εγγόνια της Carolina παίζουν στην αυλή συμπληρώνοντας το σκηνικό. Κάποιος όμως λείπει. Το 2012 ο 19χρονος γιος της Carolina Marco έφυγε για τις ΗΠΑ χωρίς να πει αντίο.
Σύμφωνα με τη μητέρα του ήταν ονειροπόλος. «Έλεγε ότι μια μέρα θα έχει ένα ωραίο αυτοκίνητο. Έλεγε ότι θα πάει να ζήσει στις ΗΠΑ» διηγείται η Carolina υποστηρίζοντας ότι ποτέ δεν πίστεψε ότι το παιδί της στ’ αλήθεια θα φύγει.
Λίγο καιρό μετά την εξαφάνιση του Marcos η Carolina έλαβε ένα μήνυμα από τους συνταξιδιώτες του γιου της. Είχαν προσπαθήσει να διασχίσουν την έρημο Sonoran για να αποφύγουν τις περιπόλους στα σύνορα των ΗΠΑ. Εκεί έχασαν τον Μάρκο.
«Δεν ήταν σε θέση να συμβαδίσει με τους υπόλοιπους και έμεινε πίσω» της είπε ένας από τους συνοδοιπόρους του. «Όταν άκουσα ότι ήταν για έξι ημέρες χαμένος στην έρημο είπα στον εαυτό μου: «ο γιος μου είναι νεκρός» λέει η μητέρα του.
Οι περισσότερες από τις μητέρες των παιδιών που έφυγαν από το Μεξικό για τις ΗΠΑ και ποτέ δεν έμαθαν νέα τους παραμένουν για μεγάλο διάστημα σε μια κατάσταση αβεβαιότητας. Δεν γνωρίζουν αν τα παιδιά τους κατάφεραν να φτάσουν στις ΗΠΑ και να πετύχουν αυτό που ήθελαν ή πέθαναν καθ’ οδόν.
Στην περίπτωση του Marcos τα νέα έφτασαν στη μητέρα του. Και ήταν αρνητικά. Οι φόβοι της επιβεβαιώθηκαν. Ένας νεκρός είχε βρεθεί στην έρημo Sonoran την ίδια περίοδο που εξαφανίστηκε ο Marcos. Το πρόσωπο δεν ήταν αναγνωρίσιμο αλλά η Carolina αναγνώρισε το σώμα του από φωτογραφίες.
Περισσότεροι από 2.200 μετανάστες είχαν την τύχη του Marcos τα τελευταία δέκα χρόνια. Βρήκαν το θάνατο ταξιδεύοντας με τα πόδια προς τις ΗΠΑ διασχίζοντας την έρημο. Η πόλη Tuscon της Αριζόνα παρά το σχετικά μικρό μέγεθός της καταγράφει τον τρίτο υψηλότερο αριθμό σορών που δεν έχουν αναγνωριστεί μετά τη Νέα Υόρκη και το Λος Άντζελες.
Οι αρχές αναγκάστηκαν να χρησιμοποιούν φορτηγά ψυγεία για να αποθηκεύουν τα πτώματα που καταφθάνουν στις μικρές τους εγκαταστάσεις. «Κανείς δεν είχε προβλέψει ότι θα υπάρχουν τόσοι νεκροί» υποστηρίζει ο δρ. Bruce Anderson, ιατροδικαστής της επαρχίας. Το γραφείο του είναι γεμάτο αρχεία άλυτων υποθέσεων. Οι περισσότερες υποθέσεις αφορούν σε νεκρούς μετανάστες.
«Σώματα που έχουν αποσυντεθεί, είναι μουμιοποιημένα, σκελετωμένα ή διαμελισμένα από ζώα τόσο που έχουν απομείνει μόνο μερικά οστά. Αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να αναγνωριστούν μέσα από τις συνηθισμένες διαδικασίες» εξηγεί ο Anderson.
Στο πλευρό του βρίσκεται η φοιτήτρια και εθελόντρια Robin Reineke. Μαζί προσπαθούν να βοηθήσουν όσους αναζητούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα μέσω από το πρόγραμμα «Missing Migrant Project». Διασταυρώνουν τα στοιχεία που έχουν από τις οικογένειες των αγνοούμενων με τις σορούς που βρίσκονται στο νεκροτομείο της επαρχίας.
Το έργο τους δεν είναι εύκολο. «Πολλές από αυτές τις οικογένειες ζουν στις σκιές» εξηγεί ο Anderson. «Πρόκειται συνήθως για πολύ φτωχούς ανθρώπους από το Μεξικό ή γενικότερα από την Κεντρική Αμερική ενώ όσοι ζουν στις ΗΠΑ συνήθως δεν έχουν χαρτιά και φοβούνται να πάνε στις αρχές» τονίζει σημειώνοντας πάντως ότι πλέον το έργο του προγράμματος έχει μαθευτεί και πολλές οικογένειες που αναζητούν αγνοούμενους συγγενείς έρχονται κατευθείαν σε επαφή μαζί τους.
Ο Anderson και η Reineke έχουν πλέον το μεγαλύτερο αρχείο για αγνοούμενους μετανάστες στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού. Εκείνοι βοήθησαν την Carolina να μάθει τι απέγινε ο γιος της Marcos.
«Η αναγνώριση πτωμάτων που βρέθηκαν στην έρημο είναι εξαιρετικά δύσκολη» σημειώνει η Reineke εξηγώντας πως προσπαθεί να λύσει κάθε φορά ένα θλιβερό παζλ συνδυάζοντας πληροφορίες που της δίνουν οι οικογένειες και προσωπικά αντικείμενα που είχαν πάνω τους οι μετανάστες.
Πολλές φορές μία σωρός αναγνωρίζεται ακόμη και από τις πιο μικρές λεπτομέρειες: ένα ξύλινο ροζάριο, μια οικογενειακή φωτογραφία σε μια τσέπη, ένα κομμάτι ύφασμα. Για την Carolina το σημαντικό στοιχείο ήταν απλώς ένα αταίριαστο κουμπί που η ίδια έραψε στο παντελόνι του γιου της.
Το σπίτι της Carolina Chan βρίσκεται σε ένα θορυβώδες μέρος. Η ίδια και τα παιδιά της – έφηβοι αλλά και γονείς επίσης – μένουν όλοι μαζί στο ετοιμόρροπο σπίτι των δυο δωματίων στη βιομηχανική πόλη Ciudad Obregon στο βόρειο Μεξικό. Τα εγγόνια της Carolina παίζουν στην αυλή συμπληρώνοντας το σκηνικό. Κάποιος όμως λείπει. Το 2012 ο 19χρονος γιος της Carolina Marco έφυγε για τις ΗΠΑ χωρίς να πει αντίο.
Σύμφωνα με τη μητέρα του ήταν ονειροπόλος. «Έλεγε ότι μια μέρα θα έχει ένα ωραίο αυτοκίνητο. Έλεγε ότι θα πάει να ζήσει στις ΗΠΑ» διηγείται η Carolina υποστηρίζοντας ότι ποτέ δεν πίστεψε ότι το παιδί της στ’ αλήθεια θα φύγει.
Λίγο καιρό μετά την εξαφάνιση του Marcos η Carolina έλαβε ένα μήνυμα από τους συνταξιδιώτες του γιου της. Είχαν προσπαθήσει να διασχίσουν την έρημο Sonoran για να αποφύγουν τις περιπόλους στα σύνορα των ΗΠΑ. Εκεί έχασαν τον Μάρκο.
«Δεν ήταν σε θέση να συμβαδίσει με τους υπόλοιπους και έμεινε πίσω» της είπε ένας από τους συνοδοιπόρους του. «Όταν άκουσα ότι ήταν για έξι ημέρες χαμένος στην έρημο είπα στον εαυτό μου: «ο γιος μου είναι νεκρός» λέει η μητέρα του.
Οι περισσότερες από τις μητέρες των παιδιών που έφυγαν από το Μεξικό για τις ΗΠΑ και ποτέ δεν έμαθαν νέα τους παραμένουν για μεγάλο διάστημα σε μια κατάσταση αβεβαιότητας. Δεν γνωρίζουν αν τα παιδιά τους κατάφεραν να φτάσουν στις ΗΠΑ και να πετύχουν αυτό που ήθελαν ή πέθαναν καθ’ οδόν.
Στην περίπτωση του Marcos τα νέα έφτασαν στη μητέρα του. Και ήταν αρνητικά. Οι φόβοι της επιβεβαιώθηκαν. Ένας νεκρός είχε βρεθεί στην έρημo Sonoran την ίδια περίοδο που εξαφανίστηκε ο Marcos. Το πρόσωπο δεν ήταν αναγνωρίσιμο αλλά η Carolina αναγνώρισε το σώμα του από φωτογραφίες.
Περισσότεροι από 2.200 μετανάστες είχαν την τύχη του Marcos τα τελευταία δέκα χρόνια. Βρήκαν το θάνατο ταξιδεύοντας με τα πόδια προς τις ΗΠΑ διασχίζοντας την έρημο. Η πόλη Tuscon της Αριζόνα παρά το σχετικά μικρό μέγεθός της καταγράφει τον τρίτο υψηλότερο αριθμό σορών που δεν έχουν αναγνωριστεί μετά τη Νέα Υόρκη και το Λος Άντζελες.
Οι αρχές αναγκάστηκαν να χρησιμοποιούν φορτηγά ψυγεία για να αποθηκεύουν τα πτώματα που καταφθάνουν στις μικρές τους εγκαταστάσεις. «Κανείς δεν είχε προβλέψει ότι θα υπάρχουν τόσοι νεκροί» υποστηρίζει ο δρ. Bruce Anderson, ιατροδικαστής της επαρχίας. Το γραφείο του είναι γεμάτο αρχεία άλυτων υποθέσεων. Οι περισσότερες υποθέσεις αφορούν σε νεκρούς μετανάστες.
«Σώματα που έχουν αποσυντεθεί, είναι μουμιοποιημένα, σκελετωμένα ή διαμελισμένα από ζώα τόσο που έχουν απομείνει μόνο μερικά οστά. Αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν να αναγνωριστούν μέσα από τις συνηθισμένες διαδικασίες» εξηγεί ο Anderson.
Στο πλευρό του βρίσκεται η φοιτήτρια και εθελόντρια Robin Reineke. Μαζί προσπαθούν να βοηθήσουν όσους αναζητούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα μέσω από το πρόγραμμα «Missing Migrant Project». Διασταυρώνουν τα στοιχεία που έχουν από τις οικογένειες των αγνοούμενων με τις σορούς που βρίσκονται στο νεκροτομείο της επαρχίας.
Το έργο τους δεν είναι εύκολο. «Πολλές από αυτές τις οικογένειες ζουν στις σκιές» εξηγεί ο Anderson. «Πρόκειται συνήθως για πολύ φτωχούς ανθρώπους από το Μεξικό ή γενικότερα από την Κεντρική Αμερική ενώ όσοι ζουν στις ΗΠΑ συνήθως δεν έχουν χαρτιά και φοβούνται να πάνε στις αρχές» τονίζει σημειώνοντας πάντως ότι πλέον το έργο του προγράμματος έχει μαθευτεί και πολλές οικογένειες που αναζητούν αγνοούμενους συγγενείς έρχονται κατευθείαν σε επαφή μαζί τους.
Ο Anderson και η Reineke έχουν πλέον το μεγαλύτερο αρχείο για αγνοούμενους μετανάστες στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού. Εκείνοι βοήθησαν την Carolina να μάθει τι απέγινε ο γιος της Marcos.
«Η αναγνώριση πτωμάτων που βρέθηκαν στην έρημο είναι εξαιρετικά δύσκολη» σημειώνει η Reineke εξηγώντας πως προσπαθεί να λύσει κάθε φορά ένα θλιβερό παζλ συνδυάζοντας πληροφορίες που της δίνουν οι οικογένειες και προσωπικά αντικείμενα που είχαν πάνω τους οι μετανάστες.
Πολλές φορές μία σωρός αναγνωρίζεται ακόμη και από τις πιο μικρές λεπτομέρειες: ένα ξύλινο ροζάριο, μια οικογενειακή φωτογραφία σε μια τσέπη, ένα κομμάτι ύφασμα. Για την Carolina το σημαντικό στοιχείο ήταν απλώς ένα αταίριαστο κουμπί που η ίδια έραψε στο παντελόνι του γιου της.