της Σοφίας Καραγιαννοπούλου - Κόγιου
Παιδίατρος, Διευθύντρια ΕΣΥ, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας - Παράρτημα Θεσσαλονίκης
«Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν το δικαίωμα του παιδιού να προστατεύεται από την οικονομική εκμετάλλευση και από την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας που ενέχει κινδύνους ή που μπορεί να εκθέσει σε κίνδυνο την εκπαίδευσή του ή να βλάψει την υγεία του ή τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική ή κοινωνική ανάπτυξή του...»
Λίγα λόγια...
Για 100 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο, αυτή τη χρονιά δεν χτύπησε το κουδούνι του σχολείου, απλούστατα γιατί δεν πηγαίνουν σχολείο επειδή δουλεύουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Πάνω από 246 εκατομμύρια παιδιά (ηλικίας 5 έως 17 ετών) στον κόσμο εργάζονται. Και δυστυχώς, αντίθετα από ό,τι θα νόμιζαν πολλοί, το φαινόμενο των εργαζόμενων παιδιών και των παιδιών που δεν πάνε στο σχολείο δεν είναι άγνωστο και στη χώρα μας. Το μέλλον γι' αυτά τα παιδιά διαγράφεται ζοφερό, καθώς δεν τους δίνεται καν η δυνατότητα να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους αλλά και την κοινωνική τους θέση μέσα από το σχολείο. Βασικά δικαιώματα του παιδιού όπως το δικαίωμα στη μόρφωση και το δικαίωμα στο παιχνίδι είναι άγνωστα γι' αυτά τα παιδιά. Κάποια δουλεύουν σε θορυβώδη κι επικίνδυνα εργοστάσια, άλλα στα χωράφια από την αυγή ως το σούρουπο, άλλα είναι θύματα της βιομηχανίας του σεξ. Πολλά είναι «αόρατα» κυριολεκτικά, καθώς δουλεύουν σε σπίτια ως οικιακοί βοηθοί, ή σε βιοτεχνίες κατασκευής χαλιών ή αθλητικών ειδών (π.χ. μπάλες στο Πακιστάν), συχνά με κάποια μορφή σκλαβιάς Κάποια τραυματίζονται σοβαρά ή πεθαίνουν πριν καν την εφηβεία. Και ας μην ξεχνάμε τα ψυχολογικά τραύματα και την καθυστέρηση στην πνευματική και σωματική ανάπτυξη ενός παιδιού που δουλεύει.
Η οικονομική συνεισφορά τους στον ελλιπή οικογενειακό προϋπολογισμό αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα που ωθεί τα παιδιά στην εργασία και κατ' επέκταση στην εκμετάλλευσή τους από πολύ μικρή ηλικία. Ο κυρίαρχος ρόλος του οικονομικού παράγοντα στην έναρξη της παιδικής εργασίας γίνεται φανερός αν εξετάσει κανείς την οικογενειακή προέλευση των παιδιών. Πρόκειται κυρίως για παιδιά οικονομικώς ασθενέστερων οικογενειών, αναλφάβητων και σε μεγάλο ποσοστό προσφύγων.
Η παιδική ηλικία δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις συνώνυμη με την ανεμελιά, το παιχνίδι και τα ξένοιαστα μαθητικά χρόνια, καθώς, εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο χάνουν νωρίς το παιδικό τους χαμόγελο και αναγκάζονται από την τρυφερή τους ηλικία να ενταχθούν στον σκληρό κόσμο της εργασίας.
Μέσα από το πρίσμα του χρόνου...
Ο 19ος αιώνας σημάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας γιατί, μέσα στο χρονικό του πλαίσιο, συντελέστηκε η λεγόμενη βιομηχανική επανάσταση. Στις πρώτες εποχές της βιομηχανικής επανάστασης οι οικογένειες συνεχίζουν να προσλαμβάνονται ως ενιαίες μονάδες από τους βιομηχάνους, δημιουργώντας το επαχθές φαινόμενο της παιδικής βιομηχανικής εργασίας, που σύντομα δημιουργεί προβλήματα ως αντιπαραγωγική, μη- δημοφιλής και σκληρή για τα παιδιά. Χωρίς να πέφτουμε σε απλουστευτικές αναγωγές και εύκολες σχέσεις αίτιου- αιτιατού μπορούμε να πούμε πως η βιομηχανική παραγωγή και το πέρασμα από την ευρεία στην πυρηνική οικογένεια, ευνόησε την ανάδυση μιας ξεχωριστής παιδικότητας.
Όπως ήταν φυσικό, το φαινόμενο της παιδικής εργασίας κατέστη μείζον ζήτημα, το οποίο απασχόλησε έντονα τη διεθνή κοινότητα από το τέλος του A΄ Παγκοσμίου πολέμου. Στη πρώτη συνεδρία της Διεθνούς Διάσκεψης Εργασίας το 1919 με τις συμβάσεις 5 και 6 αντίστοιχα ορίζονται η ελάχιστη αποδεκτή ηλικία των εργαζόμενων στη βιομηχανία και ζητήματα που αφορούν τη νυχτερινή εργασία των νέων στη βιομηχανία. Στη συνέχεια το 1920 (Σύμβαση 7) ορίζεται η ελάχιστη ηλικία εργαζόμενων στη ναυτιλία, το 1921 (Σύμβαση 10) στην αγροτική οικονομία, το 1932 (Σύμβαση 33) για επαγγέλματα εκτός βιομηχανίας. Το 1973 με τη Σύμβαση 138 ορίζεται ότι η ηλικία του εργαζόμενου δεν πρέπει να είναι μικρότερη από την ηλικία που απαιτείται για την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (και όχι κάτω των 15 ετών).
Η σύνδεση μεταξύ των δικαιωμάτων του παιδιού και της επιβίωσης και ανάπτυξής του, επιτεύχθηκε με την Σύμβαση των δικαιωμάτων του παιδιού το 1989, που επικυρώθηκε από 187 κράτη. Τα - συμβαλλόμενα στη Σύμβαση - κράτη έχοντας υπόψη τους την Διακήρυξη της Γενεύης του 1924 για τα δικαιώματα του παιδιού αναγνωρίζουν ως παιδί (άρθρο 1) «κάθε ανθρώπινο ον μικρότερο των δεκαοκτώ ετών, εκτός εάν η ενηλικίωση επέρχεται νωρίτερα, σύμφωνα με την ισχύουσα για το παιδί νομοθεσία». Στο άρθρο 32 της ίδιας Σύμβασης αναγνωρίζεται το δικαίωμα του παιδιού να προστατεύεται από την οικονομική εκμετάλλευση και από την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας που ενέχει κινδύνους ή που μπορεί να βλάψει την υγεία του ή τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική ή κοινωνική του ανάπτυξη. Η Σύμβαση καλεί τα κράτη μέλη: α. να ορίζουν ένα κατώτατο όριο ή κατώτατα όρια ηλικίας για την είσοδο στην επαγγελματική απασχόληση, β. να προβλέπουν μια κατάλληλη ρύθμιση των ωραρίων και των συνθηκών εργασίας, γ. να προβλέπουν κατάλληλες ποινές και άλλες κυρώσεις για να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή του παρόντος άρθρου.
Την παραπάνω σύμβαση ακολούθησε η έκθεση της Unicef «Η κατάσταση των παιδιών του κόσμου - 1996. Η Unicef επισημαίνει το υψηλό ποσοστό των παιδιών που εργάζονται σε ανεπτυγμένες χώρες και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι εργοδότες προτιμούν να προσλαμβάνουν παιδιά διότι μπορούν να τα εκμεταλλευτούν πιο εύκολα.
Από τον Οκτώβρη του 1997, στη διάσκεψη που οργανώθηκε στο Όσλο της Νορβηγίας - από το Υπουργείο εξωτερικής βοήθειας της χώρας - αποφασίστηκε η προώθηση διεθνούς σύμβασης κατά της παιδικής εργασίας μέσα στο 1998.Εναν από τους «αρχαιότερους» μύθους όσον αφορά την παιδική εργασία καταρρίπτουν τα στατιστικά στοιχεία που δόθηκαν στη διάσκεψη του Όσλο, ότι δηλαδή αυτού του είδους η εργασία είναι «προνόμιο» μόνο των φτωχών κρατών, ότι είναι αναπόφευκτη στις εξαιρετικά φτωχές οικογένειες, ότι τα περισσότερα παιδιά εργάζονται σε εξαγωγικές βιομηχανίες κάτι που μπορεί να αλλάξει μέσω κυρώσεων μποϋκοτάζ και διεθνών κοινωνικών ρήτρων.
Τo 1998 η Διεθνής Διάσκεψη Εργασίας υιοθέτησε τη Διακήρυξη περί Θεμελιωδών Αρχών και Δικαιωμάτων των Εργαζομένων της Δ.Ο.Ε., στην οποία αναφέρεται ότι η ουσιαστική εξάλειψη της παιδικής εργασίας είναι μια από τις αρχές που αφορούν τα θεμελιώδη δικαιώματα και πρέπει να γίνει σεβαστή από όλα τα κράτη μέλη της Δ.Ο.Ε., ακόμα και αν δεν έχουν επικυρώσει τις βασικές συμβάσεις.
Το 1999 υιοθετήθηκε ομόφωνα η Σύμβαση 182 περί των «Χειρίστων Μορφών Παιδικής Εργασίας» και η αντίστοιχη Σύσταση 190 και μέχρι σήμερα έχουν επικυρωθεί από τα περισσότερα κράτη μέλη της Δ.Ο.Ε.
Στα πλαίσια του Διεθνούς Προγράμματος Εξάλειψης της Παιδικής Εργασίας κατά καιρούς έχουν εφαρμοστεί προγράμματα δράσης σε διάφορες χώρες όπως η Βραζιλία, η Ινδία, η Ινδονησία, η Κένυα, η Ταϊλάνδη, η Τουρκία, η Τανζανία, το Νεπάλ, το Ελ Σαλβαδόρ, το Μπαγκλαντές, το Καμερούν, η Αίγυπτος, το Πακιστάν, οι Φιλιππίνες κ.ά.
Το φαινόμενο της παιδικής εργασίας στις υποανάπτυκτες χώρες...
Τα σκήπτρα στην παιδική εργασία κρατά η Ασία και οι χώρες του Ειρηνικού (122,3 εκατομμύρια παιδιά) και η Αφρική (50 εκατομμύρια) ενώ το φαινόμενο έχει υποχωρήσει -αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον όρο για τέτοια θέματα- στα 5,7 εκατομμύρια παιδιά...
Στις χώρες αυτές, η παιδική εργασία είναι μέρος της καθημερινότητας. Εκατομμύρια ανήλικα παιδιά εξαναγκάζονται να εργάζονται σε διάφορες, κατά κανόνα ανθυγιεινές εργασίες.
Εκατοντάδες χιλιάδες μικρά παιδιά πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, από εύπορους πολίτες των λεγόμενων "αναπτυγμένων χωρών", τόσο στις χώρες του τρίτου κόσμου όπου κατοικούν, όσο και σε άλλες χώρες, όπου προωθούνται παράνομα γι' αυτό το σκοπό. Μόνο στην Ευρώπη εργάζονται παράνομα από 200 έως 500 χιλιάδες ανήλικες ιερόδουλες.
Το θλιβερό αυτό κατάλογο συμπληρώνουν τα χιλιάδες παιδιά-θύματα που προωθούνται στις "αναπτυγμένες χώρες" αυτού του κόσμου είτε για να χρησιμοποιηθούν σαν πειραματόζωα είτε για εμπορία οργάνων.
Η παιδική εργασία στη γεωργία συμβαδίζει πολύ συχνά με μορφές δουλοπαροικίας. Οι πάμπτωχες οικογένειες των χωρικών, που είναι ακτήμονες ή έχουν ελάχιστη δική τους γη και δυσκολεύονται να επιβιώσουν, συχνά παγιδεύονται από το γαιοκτήμονα της περιοχής ή κάποιον τρίτο από τον οποίο δανείζονται κάποιο ποσό. Για να ξεπληρώσουν το χρέος τους υποχρεώνονται συνήθως να καταδικάσουν το παιδί τους να δουλεύει για λογαριασμό του πιστωτή/ εργοδότη. Η προσωπική παιδική δουλεία λόγω χρέους ανθεί σε διάφορα μέρη του πλανήτη: όχι μόνο στη νότια και νοτιοανατολική Ασία αλλά και στη Λατινική Αμερική και στην Αφρική. Τα παιδιά εργάζονται συνήθως σε εξαιρετικά σκληρές συνθήκες για μεγάλες περιόδους του χρόνου και πληρώνονται ελάχιστα έως καθόλου. Είναι κλειδωμένοι στα δωμάτια για αρκετές ώρες και μερικές φορές αλυσοδεμένοι. Μερικά από τα παιδιά απάγονται και πωλούνται αργότερα ως σκλάβοι. Οι εργοδότες μπορούν να χτυπήσουν τα παιδιά, να τα σημαδέψουν με πυρακτωμένα σίδερα, να τα κρεμάσουν ανάποδα από τα δέντρα ή ακόμη και να τα αφήσουν χωρίς φαγητό. Τα παιδιά καταλήγουν να είναι στο έλεος του εργοδότη.
Ορισμένοι γονείς εμπιστεύονται τα παιδιά τους σε μεσίτες και τα ανταλλάσσουν με χρήματα. Αναπτύσσεται έτσι ένα δουλεμπόριο παιδιών με σκοπό την καταναγκαστική εργασία ή τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Εκτιμάται ότι η εμπορία παιδιών είναι μια «επιχείρηση» με ετήσιο τζίρο ένα δισεκατομμύριο δολάρια και ότι τα θύματα φτάνουν το 1,2 εκατομμύρια παιδιά το χρόνο. Πρόκειται για ένα πραγματικά οικουμενικό πρόβλημα που συνδέει όλες τις χώρες και περιοχές του κόσμου, δημιουργώντας ένα σύνθετο πλέγμα παράνομων μετακινήσεων ανθρώπινων υπάρξεων.
Και βέβαια μία από τις φοβερότερες μορφές «παιδικής εργασίας» είναι η καταναγκαστική επιστράτευση παιδιών, που εξαναγκάζονται να συμμετάσχουν σε πολεμικές συρράξεις.
Ένας από τους τομείς που ανησυχούν περισσότερο τους διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με τα δικαιώματα των παιδιών είναι η εργασία στα ορυχεία. Σύμφωνα με υπολογισμούς στα ορυχεία εργάζονται περίπου ένα εκατομμύριο παιδιά και έφηβοι. Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά εργάζονται σε μικρές βιομηχανίες που δεν έχουν άδεια και τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας.
Ενδεικτικά, το σκηνικό στη Λατινική Αμερική είναι εφιαλτικό. Στη Βραζιλία 7 εκατομμύρια παιδιά αναγκάζονται ή υποχρεώνονται να εργάζονται. Στη Βραζιλία, στην Κολομβία και το Εκουαδόρ ένα ποσοστό 20% των παιδιών ηλικίας 10 με 14 χρόνων, εργάζεται σε σπίτια. Περισσότερα από 2 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 με 15 χρόνων εργάζονται σε αγροτικές δουλειές στη Γουατεμάλα, στην Ονδούρα, στην Νικαράγουα και στον Παναμά.
Περού και Βολιβία
Σε ορυχεία εργάζονται περίπου 500 χιλιάδες παιδιά στο Περού και 13.500 στη Βολιβία. Στο Εκουαδόρ περίπου 314 χιλιάδες παιδιά εργάζονται, σε έναν πληθυσμό 12 εκατομμυρίων κατοίκων. Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία, στις πιο φτωχές χώρες της Καραϊβικής όπως Μπελίσε, Γκουγιάνα και Σουρινάμ η παιδική εργασία είναι ένα πρόβλημα που οξύνεται.
Κολομβία
Υπολογίζεται ότι 4 με 6 χιλιάδες παιδιά αποτελούν μέρος των παραστρατιωτικών οργανώσεων στην Κολομβία όπου έχουν μετατραπεί σε σκληρούς πολεμιστές. Η εκπαίδευση τους περιλαμβάνει πολλά βασανιστήρια και δοκιμασίες. Πολλά από αυτά τα παιδιά σκοτώνονται σε μάχες.
Αργεντινή
Στην Αργεντινή η εταιρεία Nuestra Huella που εξάγει κοτόπουλα στην Γερμανία, στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην Ισπανία και στην Κίνα, έχει κατηγορηθεί ότι απασχολεί χιλιάδες παιδιά στα εργοστάσια και φάρμες. Περίπου 57 χιλιάδες αγόρια και κορίτσια εργάζονται ως ρακοσυλλέκτες, μαζεύουν χαρτόνια από τους δρόμους.
Η Βραζιλία, η Γουατεμάλα, το Μεξικό, το Περού και η Βολιβία είναι οι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά παιδικής εργασίας στη Λατινική Αμερική.
Η παιδική εργασία δεν υπάρχει μόνο επειδή είναι μέρος του εμπορίου. Τα παιδιά - σκλάβοι δεν είναι μόνο θύματα της πολιτιστικής "καθυστέρησης" σε πολύ φτωχές χώρες αλλά και ένα εργαλείο του διεθνούς εμπορικού πολέμου.
Το φαινόμενο της παιδικής εργασίας στις αναπτυγμένες χώρες...
Η παιδική εργασία είναι ευρύτερα διαδεδομένη σε ολόκληρο τον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο. Υπολογίζεται ότι τα παιδιά κάτω των 14 ετών που εργάζονται σε ολόκληρο τον κόσμο είναι πάνω από 100 εκατομμύρια. Το Πακιστάν αποτελεί απλά την πιο κραυγαλέα περίπτωση γιατί, είναι η χώρα που έχει κάνει τα λιγότερα για την κατάργηση της παιδικής εργασίας. Ωστόσο η θλιβερή αυτή κατάσταση δεν εντοπίζεται μόνο στις τριτοκοσμικές χώρες.
Ας σημειωθεί ότι τόσο το Πακιστάν, όσο και η Μεγάλη Βρετανία και ο Καναδάς, δέχονται στα στρατεύματά τους εθελοντές ακόμη και 16 ετών. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η Μεγάλη Βρετανία χρησιμοποίησε στο παρελθόν παιδιά 16 και 17 ετών στις ένοπλες συγκρούσεις στη Βόρεια Ιρλανδία. Το παράδειγμα αυτό καταρρίπτει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τον πρώτο από τους τέσσερις μύθους σχετικά με την παιδική εργασίες, ότι δηλαδή αυτή αποτελεί πρόβλημα μόνο του αναπτυσσόμενου κόσμου. Τα στοιχεία της Unicef, μας επιβεβαιώνουν για το αντίθετο.
Μόνο στη Μεγάλη Βρετανία, σύμφωνα με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς περίπου το 25% των 11χρονων και περίπου το 66% των 14χρονων παιδιών εργάζονται, παρακολουθώντας παράλληλα και τα σχολικά του μαθήματα. Στη Μεγάλη Βρετανία η εργασία επιτρέπεται από την ηλικία των 13 ετών, ενώ στο Νότιο Λονδίνο σε εργατικές λαϊκές συνοικίες το 40% των παιδιών εργάζονται. Σύμφωνα με την έρευνα του συνδικάτου G.M.B. τα κέρδη της εργοδοσίας από τη χρησιμοποίηση νέων σχολικής ηλικίας ανέρχονται σε 600 εκατομμύρια λίρες.
Ακόμα η Γερμανία καθώς αποτελεί ένα πολυπολιτισμικό κράτος με ιδιαίτερες πολιτικές ανακατατάξεις τα τελευταία χρόνια, αποτελεί ένα ακόμα ενδιαφέρον πεδίο μελέτης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Ελλάδας, 600.000 παιδιά εργάζονται στη Γερμανία από τα οποία - σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας - 300.000 παιδιά είναι τουρκικής υπηκοότητας. Η Γερμανική νομοθεσία απαγορεύει την παιδική εργασία, αλλά επιτρέπει στα παιδιά ηλικίας άνω των 13 ετών να απασχολούνται σε ελαφρές εργασίες και όχι για πάνω από 2 ώρες ημερησίως. Παιδιά άνω των 13 ετών δεν υποχρεούνται να παρακολουθούν το σχολείο όταν εκπαιδεύονται σε κρατικό ή ιδιωτικό φορέα για πάνω από 35 ώρες την εβδομάδα. Ορίζει μάλιστα και τις βαριές ανθυγιεινές εργασίες οι οποίες δεν πρέπει να ασκούνται από παιδιά.
Στην Ελβετία, τα δύο τελευταία χρόνια, υπάρχει έξαρση του φαινομένου. Στο καντόνι της Γενεύης με την άδεια των αρχών επιτρέπεται η εργασία παιδιών από την ηλικία των 13 ετών. Στην Ισπανία η παιδική εργασία αφορά 200.000 άτομα. Η αύξηση της επιταχύνθηκε μετά την ψήφιση από την κυβέρνηση ενός νόμου που καταργούσε τους μέχρι τότε υπάρχοντες περιορισμούς για τις μαζικές απολύσεις.
Οι αναφορές του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας δεν περιορίζονται στις χώρες της Ευρώπης αλλά αναφέρονται και στις Η.Π.Α. όπου το φαινόμενο παρουσιάζει μεγάλη αύξηση. Η αύξηση αυτή, είναι συνδεδεμένη με την ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα παραγωγής, των εργασιών μερικής απασχόλησης και την αναζήτηση χεριών με αμοιβή περισσότερο ευέλικτη, λιγότερο ακριβή και χωρίς υπογραφή συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Έτσι, στις Η.Π.Α. στην αγροτική οικονομία, μόνο στην πολιτεία της Καλιφόρνια, απασχολούνται μισό εκατομμύριο παιδιά από την Κεντρική Αμερική. Στις φυτείες, στα σύνορα με το Μεξικό, παιδιά μόλις 4 χρόνων, πληρώνονται 2 δολάρια για 12ωρη «εργασία».
Την ίδια στιγμή, από τις Η.Π.Α. προέρχεται η πρόβλεψη ότι στην πρώτη δεκαετία του 2000, ο αριθμός των εργαζομένων παιδιών θα διπλασιαστεί, φθάνοντας τα 400 εκατομμύρια άτομα. Όλες μάλιστα οι εκτιμήσεις συγκλίνουν με την πρόγνωση της νέας παγκόσμιας τάσης: η παιδική εργασία θα αυξηθεί.
Αν ταξιδέψουμε ανά τον κόσμο, παντού θα δούμε παιδιά να εργάζονται ως μικροπωλητές στους δρόμους, ζητιάνοι στα φανάρια, υπηρέτες στα σπίτια, υφαντές σε αργαλειούς και εργάτες σε ορυχεία. Παρόλα αυτά το κακό δε σταματά εδώ. Μαζί με τις άλλες μορφές εκμετάλλευσης παιδιών, στις μέρες μας ευδοκιμεί, περισσότερο από ποτέ, και μια άλλη μάστιγα του σύγχρονου πολιτισμού μας που σχετίζεται με την παιδική εργασία, αλλά, φυσικά, την ξεπερνά: η πορνεία. Μόνο στη Βραζιλία, από έρευνες που έχουν γίνει, έχουν καταγραφεί μισό εκατομμύριο παιδιά, κυρίως κορίτσια, στην πορνεία. Στις περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Β. Αμερικής, η παιδική πορνεία παίρνει απειλητικές διαστάσεις, καθώς συνδέεται και με φαινόμενα απαγωγής παιδιών από άλλες χώρες που προορίζονται για την απάνθρωπη αυτή εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Η οικονομική εξαθλίωση, που συνοδεύει συνήθως τους μετανάστες, υποθάλπει την ανάπτυξη παράνομων δραστηριοτήτων, είτε εντός της οικογένειας, είτε με την ανοχή ή, σε κάποιες περιπτώσεις, και την αποδοχή της οικογένειας. Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: η εκμετάλλευση των παιδιών με ποικίλους τρόπους και η κατάφωρη καταπάτηση των δικαιωμάτων τους. Είναι μύθος πλέον η άποψη ότι η παιδική εκμετάλλευση αποτελεί «προνόμιο» των υποανάπτυκτων κρατών. Το φθηνό εργατικό κόστος που προσφέρουν τα παιδιά είναι επιθυμητό ακόμη και σε οικονομικά αναπτυγμένες χώρες. Σε Γαλλία, Γερμανία, Μ. Βρετανία και ΗΠΑ έχει υπολογιστεί ότι περίπου το 5% των παιδιών απασχολούνται σε βιομηχανίες, φάρμες και οικίες ως βοηθητικό και, αρκετές φορές, ως κύριο προσωπικό. τα παιδιά είναι επιθυμητό ακόμη και σε οικονομικά αναπτυγμένες χώρες. Σε Γαλλία, Γερμανία, Μ. Βρετανία και ΗΠΑ έχει υπολογιστεί ότι περίπου το 5% των παιδιών απασχολούνται σε βιομηχανίες, φάρμες και οικίες ως βοηθητικό και, αρκετές φορές, ως κύριο προσωπικό. Τα ίδια συμβαίνουν και σε άλλες χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ιταλία και φυσικά και στη χώρα μας. Στη Γαλλία πολλές χιλιάδες παιδιά δεν φοιτούν σε κανένα σχολείο, πολλά από αυτά είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης.
Η ελληνική πραγματικότητα...
Σύμφωνα με την έρευνα της Unicef η Ελλάδα κατατάσσεται στις αναπτυσσόμενες χώρες που εφαρμόζουν «ελλιπή και ανεπαρκή» μέτρα για την προστασία της μητρότητας και του παιδιού.
Τη διατύπωση αυτή, της Unicef, επαληθεύουν και τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας. Τεράστιο είναι το πρόβλημα της προστασίας του παιδιού στη χώρα μας. Αναφορικά με τη νομική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων παιδιών, ελάχιστες φορές ισχύει. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, τα δικαιώματα των ανήλικων εργαζομένων...καταπατώνται καθότι δεν εφαρμόζεται η ελληνική νομοθεσία που αφορά την απασχόληση των νέων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των νεαρών απασχολούμενων που καταγράφηκε το 1996 (225 παιδιά ηλικίας 14 ετών και 9.210 νέοι 15-19 ετών στη Θεσσαλονίκη, 4.316 και 118.101 σε ολόκληρη τη χώρα) δεν απολαμβάνει τα εργασιακά του δικαιώματα και πέφτει θύμα εκμετάλλευσης κυρίως σε θέματα ωραρίου, συνθηκών εργασίας και ασφάλισης.
Η ελληνική νομοθεσία για την εργασία ανηλίκων στηρίζεται σε διεθνείς συμβάσεις. Συγκεκριμένα με το νόμο 1182/1181 (άρθρο 10 της σύμβασης 138) η Ελλάδα αναθεώρησε τις διεθνείς συμβάσεις των ετών 1919-1965 με την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων. Η ισχύουσα νομοθεσία για την εργασία ανηλίκων (Ν 1837/89) είναι προσαρμοσμένη στις διατάξεις της 138 διεθνούς σύμβασης εργασίας, σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται σε παιδιά άνω των 14 ετών να εκτελούν ελαφρές εργασίες.
Οι τελευταίες προσπάθειες - για τον καθορισμό των προϋποθέσεων εργασίας των ανηλίκων έγιναν με το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος τον Οκτώβρη του 1997. Τις προϋποθέσεις αυτές έθεσε το υπουργείο Εργασίας μαζί με τους αρμόδιους υπουργούς, σε μια προσπάθεια συμμόρφωσης της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις 94/33/Εκ για την προστασία των νέων κατά της εργασίας. Το σχέδιο του προεδρικού διατάγματος αφορά κάθε ανήλικο κάτω των 18 ετών ενώ ορίζει ως παιδί κάθε νέο που δεν έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του ή όποιος νέος υπόκειται ακόμα σε υποχρεωτική σχολική φοίτηση (άρθρο 1). Παράλληλα, με βάση το άρθρο 4, απαγορεύεται η εργασία των παιδιών, εκτός αυτών που έχουν συμπληρώσει το 3ο έτος της ηλικίας τους - και κατόπιν άδειας της Επιθεώρησης Εργασίας - μπορούν να εργασθούν υπό προϋποθέσεις, σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, διαφημιστικά προγράμματα, επιδείξεις μόδας, ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές εγγραφές (άρθρο 5).
Πέραν, όμως, των παραπάνω βασικών ορισμών και του προσδιορισμού του ορίου ηλικίας για την εισαγωγή των νέων στην αγορά εργασίας, το Π.Δ. ορίζει ακόμα ότι:
- Απαγορεύεται η υπερωριακή και νυκτερινή απασχόληση από τις 10.00 το βράδυ έως τις 6.00 το πρωί των νέων κάτω των 18 ετών.
- Το άρθρο 7 θέτει τους όρους εργασίας των νέων ανήλικων εργαζομένων. Οι νέοι προστατεύονται από τους ειδικούς κινδύνους τους οποίους διατρέχει η υγιεινή και ασφάλεια καθώς και η ανάπτυξή τους. Οι παράγοντες που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία είναι φυσικοί, βιολογικοί και χημικοί αλλά και συγκεκριμένες διαδικασίες κατά την εργασία.
Αναφορικά με τις υποχρεώσεις του εργοδότη, ο τελευταίος υποχρεούται να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων νέων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο 7 του Π.Δ.
Όμως η νομική κατοχύρωση των ανήλικων εργαζομένων στην Ελλάδα δεν αρκεί για την αντιμετώπιση ενός φαινομένου, το οποίο - όπως φαίνεται και από την στατιστική τεκμηρίωση (πίνακας 2) - έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις και «ζητά» τη δραστική αντιμετώπισή του.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, που παρουσιάζει αναλυτικά το περιοδικό «Εργασία» του ΟΑΕΔ, εργάζεται το 0,6% των 14χρονων παιδιών, το 9,8% των νέων 15-19 χρονών και το 36,1% των νέων 20-24 χρονών. σε αυτά τα ποσοστά είναι προφανές ότι δεν αναφέρονται τα παιδιά που επικουρικά (;) εργάζονται στις οικογενειακές επιχειρήσεις, τα παιδιά των γεωργών και των κτηνοτρόφων, τα τσιγγανόπουλα και χιλιάδες άλλοι νέοι που προέρχονται από ομάδες που βρίσκονται στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο.
ΑΝΗΛΙΚΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΚΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων παιδιών ηλικίας 14 χρόνων (3.053 από 4.816 συνολικά) ή ποσοστό 63,4% εργάζεται στην αγροτική παραγωγή και ακολουθεί το εμπόριο (664 νέοι), η βιομηχανία (556) και η οικοδομή (273). Αλλά στην αμέσως επόμενη (ηλικιακή) κατηγορία 15-19 χρονών, οι νέοι (22.798) εργάζονται στην γεωργία και την κτηνοτροφία και ακολουθούν οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία (16.470), στο εμπόριο (16.373), στην οικοδομή (8.857), τον τουρισμό (8.074). Όπως φαίνεται από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ οι νέοι, ως φτηνή και ανειδίκευτη εργατική δύναμη πραγματοποιούν τις πιο σκληρές εργασίες με αρνητικές επιπτώσεις τόσο στη σωματική τους διάπλαση και στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους, όσο και την ψυχική τους υγεία.
Από τη μια πλευρά έχουμε παιδιά 14 χρονών που εργάζονται (4.816 επισήμως) ή λίγο μεγαλύτερα (83.989 στις ηλικίες 15 έως 19) δηλαδή έχουν εισέλθει στην παραγωγή αν και θα έπρεπε να πηγαίνουν στο σχολείο ή να σπουδάσουν και από την άλλη ένας στους δύο «ώριμους» νέους, ηλικίας 25 έως 29 χρονών - δηλαδή σε μια στιγμή της ζωής τους που υποτίθεται ότι έχει ολοκληρωθεί η θεωρητική κατάρτιση και οι σπουδές τους - δεν εργάζεται.
Οι αριθμοί όμως δεν αποτυπώνουν πάντα την πραγματικότητα. Οι συντάκτες των πινάκων δεν υπολογίζουν τα παιδιά που αυτοαπασχολούνται (που ίσως είναι οι περισσότεροι), τους εργαζόμενους χωρίς βιβλιάριο εργασίας, τους εργαζόμενους σε οικογενειακές επιχειρήσεις, και τα παιδιά των οικονομικών προσφύγων, μουσουλμάνων και τσιγγάνων που είναι εκτός υπολογισμού.
Επίσης, χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία 15 χρόνια, 30.000 παιδιά δεν φοίτησαν ούτε στο δημοτικό σχολείο, ενώ 15.000 παιδιά το χρόνο εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση, και 120.000 νέοι ηλικίας 15-19 χρονών δεν ολοκλήρωσαν την βασική - στοιχειώδη εκπαίδευση παρόλο που βρίσκονταν σε σχολική ηλικία όταν αυτή θεσμοθετήθηκε ως υποχρεωτική
Ενδιαφέρουσα και ένδειξη της μαθητικής διαρροής είναι η σύνδεσή της με την παιδική εργασία. Σύμφωνα με την έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου το 1997, 7 στους 10 μαθητές εγκαταλείπουν το σχολείο και βρίσκουν διέξοδο σε βοηθητικές εργασίες. Η ίδια έρευνα αποκαλύπτει ότι ενώ οι διαρροές (στην υποχρεωτική εκπαίδευση) έχουν μειωθεί στο 10% περίπου από την περασμένη δεκαετία, το πρόβλημα παραμένει οξύ σε ορεινούς νομούς της κεντρικής - δυτικής ηπειρωτικής περιοχής, στα νησιά, στη Θράκη, την Κεντρική Μακεδονία και ορισμένες περιοχές της Πελοποννήσου, όπου τα παιδιά εγκαταλείπουν την εκπαίδευση για να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα ή να εργαστούν στον τουριστικό ή αγροτικό τομέα.
Όσον αφορά δε τους λόγους, που τους οδηγούν στην εργασία είναι η φτώχεια, οι άνισες εκπαιδευτικές δυνατότητες κατά γεωγραφική περιοχή, αρκετές φορές το αρνητικό οικογενειακό περιβάλλον καθώς και η προκατάληψη απέναντι σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες (πρόσφυγες και τσιγγάνοι) οι οποίοι λόγω των προσφάτων πολιτικών ανακατατάξεων έχουν αυξηθεί στην Ελλάδα.
Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω, εντείνει την εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας μέσα στα οποία εντάσσεται και η παιδική εκμετάλλευση.
Ωστόσο αξίζει να αναφερθεί η σύσταση Ελληνικής Επιτροπής κατά της παιδικής εργασίας το καλοκαίρι του 1995 στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας για την αντιμετώπιση της παιδικής εργασίας. Οπωσδήποτε, όμως, η ελληνική κοινωνία οφείλει να αντιμετωπίσει - έστω και καθυστερημένα - τα προβλήματα που δημιουργούνται στους «νεαρούς» πολίτες της, όταν καταπατώνται τα δικαιώματά τους. Η παιδική εργασία αποτελεί, όντως, ένα σύγχρονο πρόβλημα και για τη χώρα μας και πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοιο.
Το «μεγαλείο» της παιδικής εργασίας και το «τίμημά» της...
Αξίζει να αναφερθεί σ' αυτό το σημείο ότι ο όρος παιδική εργασία δεν περιλαμβάνει όλες τις μορφές απασχόλησης παιδιών ηλικίας κάτω των 18 ετών. Δεν επεκτείνεται, λόγου χάρη, στα εκατομμύρια παιδιών που εργάζονται νόμιμα κάνοντας εργασίες συμβατές με την ηλικία τους και το επίπεδο ωριμότητάς τους, ούτε σε όσα βοηθούν στις ελαφρές εργασίες του σπιτιού μετά το σχολείο ή προσέχουν μικρότερα παιδιά κ.λπ.
Η παιδική εργασία με την έννοια της απασχόλησης που πρέπει να καταργηθεί διακρίνεται στις εξής κατηγορίες:
- Εργασία παιδιών ηλικίας κάτω από το ελάχιστο επιτρεπτό όριο, όπως ορίζεται από τις εθνικές νομοθεσίες σε συμφωνία με τους αποδεκτούς διεθνείς κανόνες, ή όποια εμποδίζει τη μόρφωση του παιδιού και την πλήρη ανάπτυξή του.
- Εργασία επικίνδυνη για τη σωματική, ψυχική ή ηθική υγεία του παιδιού, είτε λόγω της φύσης της είτε λόγω των συνθηκών κάτω από τις οποίες εκτελείται και η οποία ορίζεται ως επικίνδυνη εργασία.
- Οι άνευ όρων χείριστες μορφές παιδικής εργασίας (Σύμβαση 182 για τα Δικαιώματα του Παιδιού) που είναι οι εξής:
1. Όλες οι μορφές δουλείας ή άλλων παρόμοιων πρακτικών, όπως η πώληση και το δουλεμπόριο παιδιών, η προσωπική δουλεία λόγω χρέους και η δουλοπαροικία καθώς και η καταναγκαστική ή υποχρεωτική εργασία, συμπεριλαμβανομένης της καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής επιστράτευσης παιδιών για τη χρησιμοποίησή τους σε πολεμικές συρράξεις.
2. Η σεξουαλική εκμετάλλευση του παιδιού, η προμήθεια ή προσφορά παιδιού με σκοπό την πορνεία, την παραγωγή θεαμάτων ή υλικού πορνογραφικού χαρακτήρα.
3. Η χρήση, προμήθεια ή προσφορά παιδιού με σκοπό παράνομες δραστηριότητες, ιδίως την παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, όπως περιγράφονται στις οικείες διεθνείς συμφωνίες.
4. Η εργασία που λόγω της φύσης της ή των συνθηκών κάτω από τις οποίες εκτελείται είναι πολύ πιθανόν να βλάψει την υγεία ή την ασφάλεια ή την ηθική των παιδιών.
Αυτές οι μορφές παιδικής εργασίας συνεπάγονται παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών και πρέπει να εξαλειφθούν άμεσα.
Τα περισσότερα είδη παιδικής εργασίας σε όλο τον κόσμο είναι «καταναγκαστικά», με την έννοια ότι τα παιδιά διδάσκονται να αποδέχονται της συνθήκες διαβίωσής τους και να μην οραματίζονται ένα καλύτερο αύριο. Είναι τα παιδιά ενός «άλλου Θεού», που δεν πηγαίνουν σχολείο, δεν έχουν κοινωνική ζωή, είναι ευάλωτα σε φυσική και σεξουαλική εκμετάλλευση, δεν παίζουν, δεν διασκεδάζουν, δεν έχουν καμιά υποστήριξη από γονείς και φίλους.
Είναι εκείνα τα παιδιά που δουλεύουν ως οικιακοί βοηθοί σε ευκατάστατες οικογένειες της Αφρικής, της Ασίας, της Μέσης Ανατολής και μέρους της Νότιας Ευρώπης. Εννιά στα δέκα από αυτά τα παιδιά είναι κορίτσια. Στην Τζακάρτα το ένα τρίτο των οικιακών βοηθών - 400.000 άτομα - είναι κάτω των 15 ετών. Στην Αϊτή περίπου 250.000 παιδιά εργάζονται ως οικιακοί βοηθοί και το 20% είναι 7-10 ετών.
Άλλη κατηγορία παιδιών είναι αυτά που ξαφνικά, σε ηλικίες οκτώ ή εννέα ετών, βρίσκονται σε καθεστώς σκλαβιάς καθώς γίνονται αντικείμενα συναλλαγής ανάμεσα στους γονείς τους και ιδιοκτήτες εργοστασίων με αντάλλαγμα αποπληρωμή χρεών ή είσπραξη μικρών δανείων. Η σκλαβιά των παιδιών μπορεί να είναι και ισόβια, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις οι γονείς τους σχεδόν ποτέ δεν καταφέρνουν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους. Στην Ασία αυτός ο τύπος συναλλαγής συνηθίζεται στη γεωργία, την ταπητουργία κ.α. Στη Μαυριτανία κάθε χρόνο γεννιούνται χιλιάδες παιδιά σκλάβοι. Είναι μια μακραίωνη παράδοση, που αν και σταμάτησε με νόμο το 1980, ακόμη και σήμερα 400.000 μαύροι Αφρικανοί δουλεύουν ως σκλάβοι σε Βερβερίνους.
Όσον αφορά τη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών, τα δισεκατομμύρια δολάρια που αποφέρει ως κέρδος στους προαγωγούς δημιουργούν στεγανά στην αξιόπιστη συλλογή δεδομένων. Και η μάστιγα δεν αφορά μόνο το «σεξουαλικό τουρισμό» σε χώρες όπως η Βραζιλία και η Ταϊλάνδη, αλλά και σε αναπτυγμένες χώρες όπως οι Η.Π.Α., στην οποία εκτιμάται ότι τουλάχιστον 100.000 παιδιά εμπλέκονται σε κυκλώματα παιδικής πορνείας, αλλά και σε κράτη που προήλθαν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Τα ψυχικά τραύματα σε αυτά τα ανυπεράσπιστα πλάσματα είναι ακόμη σοβαρότερα και από τις σωματικές τους βλάβες. Το AIDS, τα αφροδίσια νοσήματα, οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και τα ναρκωτικά έρχονται να συμπληρώσουν το μακρύ κατάλογο των οδυνηρών συνεπειών στα παιδιά αυτά.
Τα παιδιά που εργάζονται στη βιομηχανία και τις φυτείες, δουλεύουν κάτω από εξαιρετικά ανθυγιεινές συνθήκες. Όσα εργάζονται στα λατομεία και τα ορυχεία υποφέρουν από πνευμονικές λοιμώξεις, άσθμα, βρογχίτιδα, φυματίωση, δερματικές παθήσεις και αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου. Στη Ζιμπάμπουε παιδιά δουλεύουν 60 ώρες τη βδομάδα μαζεύοντας βαμβάκι ή καφέ για 1 δολάριο. Στην Ινδονησία τα παιδιά δουλεύουν σε καπνοφυτείες για 0,60 δολάριο τη μέρα Στην Ονδούρα κορίτσια 12-13 ετών ζούσαν και εργάζονταν κλειδωμένα σε υφαντουργείο πολυεθνικής εταιρίας για πολλές ώρες, με άθλιους μισθούς, σε θερμοκρασία 40οC, χωρίς καθαρό πόσιμο νερό. Επίσης, οι βαριές και εξαντλητικές χειρονακτικές εργασίες, λειτουργούν ανασταλτικά στη ορθή σωματική ανάπτυξη του παιδιού, δημιουργώντας ανεπανόρθωτα προβλήματα, όπως μειωμένη όραση, προβλήματα στη σπονδυλική στήλη, δυσπλασία των άκρων κτλ.
Τα εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά που δουλεύουν στους δρόμους των μεγαλουπόλεων μπορεί να είναι ρακοσυλλέκτες, λούστροι, να καθαρίζουν τζάμια αυτοκινήτων στα φανάρια κ.ά. Ένα στα δέκα από αυτά τα παιδιά, όχι μόνο εργάζεται αλλά και μένει στους δρόμους. Πολλά από αυτά καταλήγουν να απασχολούνται σε παράνομες δραστηριότητες.
Δυστυχώς, πολλά παιδιά, λόγω της βάναυσης σωματικής κακοποίησης ή και του αβάσταχτου ψυχικού πόνου που γεννούν οι άθλιες συνθήκες εργασίας-ζωής, οδηγούνται τόσο άδικα στο θάνατο...
Κλείνοντας...
Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για την κατάργηση της παιδικής εργασίας. Όμως το γεγονός αυτό, έχει διχάσει την κοινή γνώμη. Απ' τη μία πλευρά, διατυπώνεται η άποψη ότι η μοναδική διέξοδος στο πρόβλημα είναι ένα άμεσο τέλος στη συμμετοχή των ανηλίκων σε εργοστάσια, φάρμες και οικογενειακές επιχειρήσεις. Όμως από την άλλη πλευρά υποστηρίζεται ότι μια τέτοια οπτική αδυνατεί να κατανοήσει ότι οι ανήλικοι εργαζόμενοι αποτελούν τμήμα της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας, ιδιαίτερα στις χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου. «Ο 15χρονος Ντίμπου, από τη Σενεγάλη δήλωσε στο συνέδριο του Όσλο το 1997 να μην αποφασιστεί η κατάργηση της παιδικής εργασίας διότι τότε οδηγούνται πολλά παιδιά στην πείνα, την εγκληματικότητα και την πορνεία». Παράλληλα, υπάρχει και η άποψη μιας μεταρρυθμιστικής πολιτικής που στηρίζεται στη βελτίωση των μισθών και των συνθηκών ασφαλείας των ανήλικων εργαζομένων. Απαραίτητη θα ήταν η συνεργασία τοπικών κοινοτήτων, έτσι ώστε να γίνουν αντιληπτές από τους πολίτες οι βλαβερές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εργασία σε παιδιά μικρής ηλικίας. Η δυσκολία μιας τέτοιας πολιτικής έγκειται στο γεγονός ότι σε πολλές κοινωνίες η παιδική εργασία είναι δεδομένη, αναγκαία και υποχρεωτική για πολλά παιδιά.
Για να ξεπεραστεί μια τέτοια δυσκολία, κρίνεται απαραίτητη η δωρεάν υποχρεωτική εκπαίδευση υψηλής ποιότητας για όλα τα παιδιά η οποία θα τα καθοδηγεί να πάρουν τη θέση που τους αναλογεί στην κοινωνία ως ανθρώπινα όντα και όχι ως μηχανές, η θεσμοθέτηση αυστηρότερου νομοθετικού πλαισίου, η καταγραφή όλων των γεννήσεων, η συλλογή στοιχείων και η παρακολούθηση του φαινομένου και τέλος οι στρατηγικές πρόληψης του φαινομένου. Επιπρόσθετα, επιβάλλεται η ύπαρξη κοινωνικών προγραμμάτων για να υποστηριχτούν οικογένειες και να ενισχυθούν με ένα εναλλακτικό εισόδημα που θα αντικαθιστά την απασχόληση του παιδιού τους με απώτερο στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας. Ακόμα, αντιπρόσωποι από τα σχολεία, τις εκκλησίες, τα εργατικά συνδικάτα και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις θα μπορούσαν να ανακαλύψουν τρόπους για να φέρουν τα παιδιά στο σχολείο. Όμως το πιο σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι το φαινόμενο της παιδικής εργασίας πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα παγκόσμιο κοινωνικό πρόβλημα που έχει τις ρίζες του όχι μόνο σε καταστάσεις οικονομικής ύφεσης αλλά και σε μια ρευστή πραγματικότητα που γεννά νέα προβλήματα ή οξύνει τα ήδη υπάρχοντα. Κρίνεται, λοιπόν, απαραίτητη η ευαισθητοποίηση του κόσμου με τη βελτίωση της πληροφόρησης και ενημέρωσης.
Η σκληρή πραγματικότητα, τέλος, κατέστησε επιτακτική την ανάγκη για την καθιέρωση της 12η Ιουνίου ως την Παγκόσμια Ημέρα κατά της παιδικής εργασίας και ειδικότερα κατά του περιορισμού της παράνομης διακίνησης παιδιών, από το Διεθνή Οργανισμό Εργασίας.
Βιβλιογραφία...
http://www.americalatina.com.gr/articulos.php?lang=gr&box=2&pos=1&id=185
clubs.pathfinder.gr/getfile.php?file=1&folder=47254
http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/PaidikiErgasia.htm
http://gym-melig.mes.sch.gr/pedia%203%20kosmou.html
http://lexidia.pblogs.gr/2008/06/h-paidikh-ergasia-paramenei-pagkosmiws-ena-melano-stigma.html
http://www.inegsee.gr/enimerwsi-35-doc4.htm
http://www.fisek.org/atlas_maps.php
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_11/06/2008_236776
http://www.zoriah.net/blog/2009/04/guest-photographerphotojournalist-gmb-akash-child-labor-part-2.html
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=758&Itemid=0
Αναρτήσεις
.jpg)
