Μια μάχη έχει ξεσπάσει στη Μολδαβία για τους δεσμούς της με τη ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία θεωρείται από πολλούς ως εργαλείο της επιρροής της Μόσχας στο εξωτερικό.
Το χωριό, σύμφωνα με τη συνταξιούχο δασκάλα στη βόρεια Μολδαβία, ήταν ένα ήρεμο μέρος μέχρι που ο τοπικός ιερέας, αποπροσανατολισμένος από τον πόλεμο στην Ουκρανία, υπέκυψε στον Σατανά, είπε. Πριν από αυτό, οι άνθρωποι τα πήγαιναν καλά και παρακολουθούσαν τις κυριακάτικες λειτουργίες στην ίδια ρωσική ορθόδοξη εκκλησία. Τώρα, είπε η Tamara Gheorghies, η δασκάλα, «δεν χαιρετιούνται καν μεταξύ τους». Ο λόγος, τουλάχιστον κατά την άποψή της, είναι απλός: η απόφαση του ιερέα του χωριού να διακόψει την υποταγή του στον Πατριάρχη Κύριλλο στη Μόσχα, τον επικεφαλής της ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ο Πατριάρχης της Μόσχας διέθετε επί δεκαετίες την αφοσίωση των ορθόδοξων χριστιανών σε ολόκληρη την πρώην Σοβιετική Ένωση. Αλλά τον Μάρτιο, ο ιερέας του χωριού προσχώρησε σε μια αντίπαλη εκκλησιαστική ιεραρχία που εδρεύει στη γειτονική Ρουμανία, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Έχει πάρει τον δρόμο της φρικτής αμαρτίας», δήλωσε η κ. Gheorghies, μέλος μιας ομάδας κατοίκων που αγωνίζονται για να αποκαταστήσουν την πρωτοκαθεδρία της ρωσικής Εκκλησίας και να νικήσουν αυτό που βλέπουν ως μια βιαστική συμμαχία με τις παρακμιακές δυτικές δυνάμεις.
Το ρήγμα σχετικά με την εκκλησιαστική πίστη στο Rautel, ένα χωριό περίπου 4.000 κατοίκων 50 μίλια από τα βορειοανατολικά σύνορα της Μολδαβίας με την Ουκρανία, είναι ένα μόνο από τα πολλά που διαδραματίζονται τώρα σε όλη τη χώρα και σε άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Ο Πατριάρχης Κύριλλος είναι ένθερμος σύμμαχος του προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Πιέζει για να εξασφαλίσει την αφοσίωση των ορθόδοξων πιστών πέρα από τα σύνορα της Ρωσίας και μαζί με αυτά και τη ρωσική επιρροή.
«Αυτό δεν έχει να κάνει με τη θρησκεία ή την πίστη. Πρόκειται για γεωπολιτική», δήλωσε ο Victor Gotisan, πρώην φοιτητής θεολογίας στη Μολδαβία, ο οποίος ερευνά εκκλησιαστικά ζητήματα. Οι αντίπαλες ιεραρχίες μοιράζονται την ίδια θεολογία και η μόνη σημαντική διαφορά μεταξύ τους είναι η επιλογή του ημερολογίου τους. Η ρωσική Εκκλησία χρησιμοποιεί το παλιό Ιουλιανό σύστημα, ενώ η ρουμανική προτιμά ένα αναθεωρημένο ημερολόγιο που τοποθετεί τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου αντί για τις 7 Ιανουαρίου, ημερομηνία που παραδοσιακά γιορτάζεται στη Ρωσία και τη Μολδαβία.
Αν και πανομοιότυπες από πολλές απόψεις, η ρωσική και η ρουμανική Εκκλησία έχουν γίνει πληρεξούσιοι σε έναν κλιμακούμενο αγώνα για επιρροή μεταξύ Ανατολής και Δύσης, που έχει συγκλονίσει τα πρώην σοβιετικά εδάφη από το 1991. Η σύγκρουση στην Ουκρανία, την οποία ο Πατριάρχης Κύριλλος χαιρετίζει ως «Ιερό Πόλεμο» κατά του σατανισμού, έχει εντείνει απότομα αυτόν τον αγώνα. Δεκάδες ορθόδοξοι ιερείς έχουν αυτομολήσει από την Εκκλησία από τότε που η Ρωσία άρχισε την ολομέτωπη εισβολή της στην Ουκρανία το 2022.
«Η Ρωσία μάχεται για να διατηρήσει τον έλεγχό της», δήλωσε ο κ. Γκοτισάν. Αλλά για να το κάνει αυτό, πρόσθεσε, πρέπει να διατηρήσει τον έλεγχό της στην ορθόδοξη χριστιανική Εκκλησία της Μολδαβίας και, μαζί με αυτόν, την εξουσία να διορίζει τους επισκόπους και άλλους ανώτερους κληρικούς της. Το τι λένε οι ιερείς στις λειτουργίες τους θα επηρεάσει το αποτέλεσμα των κρίσιμων προεδρικών εκλογών του Οκτωβρίου στη Μολδαβία, καθώς και του δημοψηφίσματος για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πρόσθεσε.
«Οι ιερείς απολαμβάνουν εξουσία σε μέρη που οι πολιτικοί δυσκολεύονται να προσεγγίσουν. Ο κόσμος ακούει αυτά που λένε», δήλωσε ο Maxim Melinte, ιερέας στο Ghidighici, ένα χωριό κοντά στην πρωτεύουσα της Μολδαβίας, το Κισινάου. Ο κ. Μελίντε τα έσπασε με τον Πατριάρχη Κύριλλο πέρυσι. Έκτοτε, έχει δεχθεί απειλές και δηλητηριώδεις προσβολές από φιλορώσους ζηλωτές. Τους περιέγραψε ως «Ρώσους Ταλιμπάν».
Ο Victor Turcano, ο ιερέας στο Rautel, αυτομόλησε τον Μάρτιο, εξοργισμένος από την υποστήριξη της ρωσικής Εκκλησίας στην εισβολή στην Ουκρανία. Αμέσως αντιμετώπισε καταιγισμό επιθέσεων από τον επίσκοπο Marchel, τον προϊστάμενό του και πιστό του Πατριάρχη Κύριλλου στην κοντινή πόλη Balti. Ο επίσκοπος κατήγγειλε τον κ. Turcano ως γυναικά και σπάστη σπιτιών –«ψέματα και συκοφαντίες», απάντησε ο ιερέας– και διέταξε τον αποσχηματισμό του. Τον Ιούνιο, ο επίσκοπος κινητοποίησε δεκάδες ομοϊδεάτες του ορθόδοξους κληρικούς από όλη την περιοχή για να προσπαθήσουν να πάρουν με τη βία πίσω την εκκλησία Rautel και να εγκαταστήσουν έναν νέο ιερέα πιστό στον Πατριάρχη της Μόσχας. Η προσπάθεια απέτυχε αφού ο δήμαρχος του Ράουτελ, Τούντορ Ιστράτι, ο οποίος είχε επικροτήσει την απόφαση του κ. Τουρκάνο, κάλεσε επιπλέον αστυνομικούς για να αποτρέψει την έφοδο στην εκκλησία.
Χωρίς να είναι ο ίδιος εκκλησιαζόμενος, ο δήμαρχος δήλωσε ότι δεν τον ενδιαφέρουν οι εκκλησιαστικές διαμάχες, αλλά υποστήριξε τον κ. Turcano επειδή τον υποστήριζαν οι περισσότεροι ενορίτες του. Οι αντίπαλοι του ιερέα, πρόσθεσε, «απλώς προσπαθούν να ξεσηκώσουν τον κόσμο». Η Μόσχα, είπε, «δεν έχει δώσει τίποτα στο χωριό», αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χρηματοδοτήσει έργα οδοποιίας, ύδρευσης και άλλα έργα. Σε μια συνέντευξη στο γραφείο του, διακοσμημένο με φωτογραφίες του Πατριάρχη Κύριλλου, και άλλων ηγετών της ρωσικής Εκκλησίας, ο επίσκοπος Μαρτσέλ χλεύασε τον δήμαρχο και τους ιερείς που αποστάτησαν ως θύματα της «ρωσοφοβίας που πληρώνεται καλά από τη Δύση».
Ένθερμος πολέμιος της ένταξης της Μολδαβίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο επίσκοπος είπε ότι θέλει η χώρα του να είναι μέρος της Ευρώπης, αλλά «όχι της Ευρώπης των Σοδόμων». Στη μάχη για τις αξίες, πρόσθεσε, «η Ρωσία είναι στο πλευρό του Θεού».
Η ρωσική Εκκλησία έχει μακρά ιστορία στην υπηρεσία του ρωσικού κράτους, μια συμμαχία που γίνεται όλο και πιο στενή υπό τον πρόεδρο Πούτιν. Ο κ. Πούτιν, που χαιρετίστηκε από τον Πατριάρχη Κύριλλο ως «θαύμα από τον Θεό», παρουσιάζει τη Ρωσία ως προπύργιο των παραδοσιακών χριστιανικών αξιών, με την ελπίδα να επεκτείνει την εμβέλεια και την επιρροή της μέσω της αντίθεσης στη φιλελεύθερη δημοκρατία, τον φεμινισμό και τα δικαιώματα του ΛΟΑΤΚΙ. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ωστόσο, έχει αμβλύνει το άλλοτε ισχυρό θρησκευτικό όπλο της Ρωσίας, διασπώντας τις ορθόδοξες κοινότητες σε όλο τον κόσμο και προκαλώντας εκτεταμένες αποστασίες από τον Πατριάρχη.
Σε επιστολή του προς τον Πατριάρχη Κύριλλο, πέρυσι, ο Μητροπολίτης Βλαδίμηρος, επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Μολδαβίας –ενός σε μεγάλο βαθμό αυτόνομου θεσμού, αλλά τελικά υποταγμένου στη Μόσχα– προειδοποίησε ότι η Εκκλησία του χάνει γρήγορα την υποστήριξή της επειδή «θεωρείται στη μολδαβική κοινωνία ως προκεχωρημένο φυλάκιο του Κρεμλίνου και υποστηρικτής της ρωσικής επέμβασης στην Ουκρανία». Αυτό, είπε, ωθεί περισσότερους πιστούς να μετατοπίσουν την πίστη τους στη Μητρόπολη της Βεσσαραβίας, μια αντίπαλη ορθόδοξη ιεραρχία που υπάγεται στον Πατριάρχη της Ρουμανίας. «Βρισκόμαστε σε κατάσταση θεσμικής χρεοκοπίας», προειδοποίησε. Οι σύμμαχοι της Ρωσίας στη μολδαβική Εκκλησία απέρριψαν την επιστολή ως μέρος μιας συνωμοσίας υπό την ηγεσία φιλοδυτικών κληρικών.
Η κρίση της ρωσικής Εκκλησίας υποβόσκει από τη δεκαετία του 1990, αλλά εντάθηκε σημαντικά μετά την εισβολή του κ. Πούτιν. Ο κ. Gotisan, ο ερευνητής, εκτίμησε ότι σχεδόν το 10% των ορθόδοξων ενοριών της Μολδαβίας έχουν από τότε αλλάξει στρατόπεδο. Πολλές ακόμη θα ακολουθήσουν, προέβλεψε, λόγω της οργής για την ευλογία του Πατριάρχη Κύριλλου στους Ρώσους στρατιώτες. Ήταν η υποστήριξη του Κυρίλλου στον πόλεμο, είπε ο κ. Turcano, ο ιερέας στο Rautel, που τον ώθησε να αλλάξει την πίστη της Εκκλησίας του. Αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου, είπε, οι ενορίτες άρχισαν να παραπονιούνται ότι, στο τέλος κάθε λειτουργίας, συμπεριλάμβανε μια σύντομη προσευχή για τον Πατριάρχη Κύριλλο. Τέτοιες προσευχές είναι μια συνηθισμένη εκδήλωση σεβασμού στις ορθόδοξες Εκκλησίες που συνδέονται με τη Ρωσία, αλλά, για τους ενορίτες σε ένα χωριό με βαθιές συγγενικές σχέσεις με την Ουκρανία, στην άλλη πλευρά των συνόρων, έμοιαζαν τώρα βαθιά προσβλητικές. «Πάτερ, πώς μπορείτε να προσεύχεστε για τη Ρωσία, όταν σκοτώνει την οικογένειά μας στη διπλανή πόρτα;», θυμάται ο κ. Turcano ότι τον ρώτησαν. Διεξήγαγε ψηφοφορία για το αν έπρεπε να παραμείνει με τον Πατριάρχη ή να εγκαταλείψει το πλοίο. Εκείνοι που τάχθηκαν υπέρ της αλλαγής κέρδισαν εύκολα, είπε. Οι αντίπαλοί του λένε ότι η ψηφοφορία δεν ήταν δίκαιη, επειδή διεξήχθη χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση.
Η Tatiana Palaghiuc, κάτοικος του Rautel που θέλει να παραμείνει με τον Πατριάρχη Κύριλλο, δήλωσε ότι έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 600 υπογραφές ζητώντας να κινηθεί νομικά για να σταματήσει ο κ. Turcano από το να «μας οδηγήσει όλους σε λάθος δρόμο». Μια πρόσφατη Κυριακή, η εκκλησία του Rautel ήταν γεμάτη από πιστούς, αλλά οι αντιφρονούντες έμειναν όλοι μακριά. Πηγαίνουν τώρα στην εκκλησία στο Balti, το φιλορωσικό προπύργιο του επισκόπου Marchel.
Η Σίλβια Πόποβιτς, 60 ετών, μια άλλη κάτοικος του Ράουτελ, είπε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν της άφησε καμία αμφιβολία για το ποια πλευρά να επιλέξει. «Ένας πατριάρχης πιτσιλάει τα ρωσικά τανκς με αγιασμό. Η άλλη πλευρά ζητά να σταματήσουν οι βομβαρδισμοί και οι σκοτωμοί», είπε μετά από μια πρόσφατη κυριακάτικη λειτουργία. «Για μένα είναι εύκολη η επιλογή», δήλωσε.
*Πηγή: www.nytimes.com, 17 Ιουλίου 2024. Μετάφραση: Χριστίνα Σταματοπούλου
Αναρτήσεις
