Συνέντευξη με τον Μπόσκο Μπόγιοβιτς, ομότιμο καθηγητή της École des hautes études en sciences sociales (EHESS) στο Παρίσι και στη Σερβική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών.
Βελιγράδι του Ένκι Μπιλάλ
Οιστορικός Μπόσκο Μπόγιοβιτς μας μιλά για την πολιτική επικαιρότητα στη Σερβία και στα Βαλκάνια μέσα από αναδρομές στο ιστορικό παρελθόν.
«Η Σερβία είχε έναν καθοδηγητικό ρόλο ως προς την αποσάρθρωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στον 19ο αιώνα. Αλλά το ίδιο ίσχυσε και ως προς τη σχέση της με τη Σοβιετική Ένωση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ως προς την αναδιαμόρφωση του ΝΑΤΟ στη δεκαετία του 1990. Στον 19ο αιώνα, η Σερβία ήταν η πρώτη που επαναστάτησε το 1805. Από το 1948, η Γιουγκοσλαβία έγινε πεδίο πειραματισμών ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, Το ίδιο συνέβη και στη δεκαετία του 1990 ως προς την αναγέννηση του ΝΑΤΟ. Ο βομβαρδισμός της Σερβίας είχε πολύ μεγάλη σημασία για την επιβίωση του ΝΑΤΟ, επειδή εκείνη την εποχή είχε τεθεί σε αμφιβολία ο ρόλος του στρατιωτικού συνασπισμού, ύστερα από την προσέγγιση με τη Ρωσία. Ο βομβαρδισμός της Σερβίας έθεσε μία καινούργια αποστολή για το ΝΑΤΟ, όπως συμβαίνει σήμερα με την Ουκρανία.
Είναι πολύ ενδιαφέρον το έργο Η Παγίδα του Θουκυδίδη του Graham Allison, το οποίο εξηγεί πλειάδα περιπτώσεων, όπου ένας πόλεμος ανάμεσα σε δύο δυνάμεις ήταν αναπόφευκτος, αρχής γενομένης από τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Το ενδιαφέρον με τον Θουκυδίδη ήταν ότι υπήρξε μαθητής των σοφιστών και στρατηγός που είχε συμμετάσχει σε αποφασιστικές μάχες, αλλά διαβάζοντας το έργο του δεν είναι άμεσα προφανές κατανοητό σε ποια πλευρά ανήκε. Είχε περιγράψει το πώς ο πόλεμος είχε επιβληθεί στη Σπάρτη, η οποία δεν τον ήθελε. Η Αθήνα δεν μπορούσε να επιτρέψει έναν ισχυρό ανταγωνισμό, επειδή ήταν θαλασσοκράτειρα, ενώ η Σπάρτη ήταν μία ηπειρωτική δύναμη. Έχει ενδιαφέρον εκ παραλλήλου ότι στην ιουδαϊκή και μουσουλμανική παράδοση βλέπουμε επίσης μία διαμάχη πριν από τον Αρμαγεδδώνα ανάμεσα στις θαλάσσιες δυνάμεις, που φέρουν το όνομα Λεβιάθαν και τις ηπειρωτικές δυνάμεις, που φέρουν το όνομα Βεεμώθ. Πρόκειται για δύο τέρατα που συμβολίζουν την κρίσιμη μάχη, η οποία λήγει με νίκη του Βεεμώθ, δηλαδή των ηπειρωτικών δυνάμεων, όπως ακριβώς και στην περίπτωση της Σπάρτης. Σήμερα η θαλασσοκρατορία εκφράζεται από αγγλοσαξονικές δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία κ.ο.κ. Το δίδαγμα του Θουκυδίδη είναι ότι η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη, επειδή η θαλασσοκρατορία δεν μπορεί να επιτρέψει έναν ανταγωνισμό, του οποίου η έκβαση είναι αμφίβολη, όπως ακριβώς είχε γίνει ανάμεσα στην Αθήνα, η οποία κατά τον Θουκυδίδη ήταν αναγκασμένη να προκαλέσει τον πόλεμο με τη Σπάρτη. Το ενδιαφέρον βεβαίως στον Θουκυδίδη είναι ότι έχασε όχι μόνο η Αθήνα, αλλά και εν γένει ο Ελληνισμός.
Ο George Friedman είχε προβλέψει με ενδιαφέροντα τρόπο πριν από μία δεκαετία ότι το δημοκρατικό σύστημα στις ΗΠΑ θα διερχόταν μία μείζονα κρίση σε δέκα χρόνια. Το βλέπουμε αυτό σήμερα με την τεράστια πόλωση που επικρατεί. Η χορήγηση πυραύλων ATACMS στην Ουκρανία σήμανε μία μεγάλη κλιμάκωση και υπονόμευση της μελλοντικής αυτενέργειας μιας κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό δείχνει ακριβώς μια υποβάθμιση της αμερικανικής δημοκρατίας. Ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι ήδη το 1997 είχε θέσει το ερώτημα στο έργο Η Μεγάλη Σκακιέρα σε τι χρησιμεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση και η απάντηση που έδωσε ήταν ότι χρησιμεύει βασικά ως μία βάση υλικοτεχνικής υποστήριξης για τη διάλυση της Ρωσίας. Βεβαίως, η στρατηγική αυτή απέτυχε στο στρατιωτικό επίπεδο, αλλά κυρίως στο οικονομικό επίπεδο. Το έχει παρατηρήσει όχι μόνο ο Νόαμ Τσόμσκι, αλλά και ο οικονομολόγος και διευθυντής της Ανώτατης Σχολής Κοινωνικών Επιστημών EHESS του Παρισιού Ζακ Σαπίρ. Η οικονομική δύναμη της Ρωσίας αφυπνίστηκε από την πολεμική αναμέτρηση, όπως ακριβώς είχε συμβεί και κατά τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Ήταν εντελώς λάθος η προσέγγιση που έβλεπε το οικονομικό μέγεθος της Ρωσίας ως κοντά σε αυτό της Ολλανδίας. Σήμερα, μετά από τρία χρόνια κυρώσεων, η Ρωσία είναι πιο ψηλά από χώρες όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία. Η κρίση στην Ουκρανία είχε ως κύριο αποτέλεσμα την οικονομική υποχώρηση της Γερμανίας και της Ευρώπης εν γένει.
Ο πόλεμος είναι αυτό που κινεί την οικονομία και, κυρίως, το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, όπως είχε ήδη δείξει ο στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, που είχε δείξει ήδη από τη δεκαετία του 1950 ότι θα υποκαταστήσει την αμερικανική δημοκρατία. Σήμερα, οι δηλώσεις του George Friedman δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση μιας υπονόμευσης της αμερικανικής δημοκρατίας λόγω του πολέμου. Η δεύτερη θητεία Τραμπ μπορεί να έχει διαφορές από την πρώτη. Η κυβέρνηση των Δημοκρατικών, που μεσολάβησε, παρουσίασε μία αναντιστοιχία ανάμεσα στον κυρίαρχο ιδεολογικό λόγο της και στην πραγματικότητα. Βεβαίως, υπάρχει δημοκρατία στις ΗΠΑ και μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για μια από τις λίγες χώρες στη Δύση όπου μπορεί να εκφραστεί ακόμη η λαϊκή κυριαρχία μέσα από τις εκλογές, ωστόσο υπάρχει πάντοτε ένα βαθύ κράτος, γεγονός που οδηγεί στον «νέο σκοταδισμό», κατά την έκφραση του Ένκι Μπιλάλ. Ένας από τους νέους τρόπους που υποβαθμίζεται η δημοκρατία είναι το να κυβερνάται μία χώρα μέσω προεδρικών διαταγμάτων, όπως συνέβη στη Γαλλία επί του Εμανουέλ Μακρόν. Κάτι που ήταν προηγουμένως απολύτως εξαιρετικό, κατέστη η νόρμα κατά τα τελευταία έτη. Στις ΗΠΑ ο λαός έδειξε έναν δυναμισμό στην άσκηση της λαϊκής κυριαρχίας ενάντια στον κυρίαρχο λόγο, ωστόσο μένει να δούμε πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στην Ουκρανία και στη Δυτική Ασία, σε σχέση με το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα. Το στοίχημα του Ντόναλντ Τραμπ είναι η επαναβιομηχάνιση των ΗΠΑ. Αυτό είναι κατ’ αρχήν προς το συμφέρον ενός μέρους του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος, ενώ οι Δημοκρατικοί είχαν επικεντρώσει περισσότερο στους διεθνείς πολέμους, στις πωλήσεις των όπλων, στη χρηματιστικοποίηση και στην κερδοσκοπία.
Ο Ντόναλντ Τραμπ εκφράζει ένα μέρος του αμερικανικού κεφαλαίου, που είναι εναντίον αυτής της τάσης, που είχαν ακολουθήσει οι κυβερνήσεις των Δημοκρατικών. Άλλωστε υπάρχουν δύο ΗΠΑ: Αφενός οι ακτές και, αφετέρου, οι κεντρικές πολιτείες. Η Αμερική των ακτών έχει ως ιδεολογία της τον γουοκισμό και εδώ πρέπει να πούμε ότι οι Γάλλοι αισθάνονται κάπως περίεργα, γιατί θεωρούν ότι η Γαλλία γέννησε την ιδεολογία του γουοκισμού, την οποία αξιοποίησε στη συνέχεια μέρος του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Σε κάθε περίπτωση, η πόλωση και ο διχασμός στις ΗΠΑ είναι πρωτοφανής και μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες εντάσεις. Στον τραμπισμό βεβαίως επικρατούν οι Ευαγγελικοί, οι οποίοι ακολουθούν τον λεγόμενο «Χριστιανικό Σιωνισμό». Αναμένεται, λοιπόν, ο Ντόναλντ Τραμπ να προσπαθήσει αφενός να κλείσει, αν μπορέσει, το μέτωπο της Ουκρανίας, ακόμη και προσωρινά, προκειμένου να επικεντρώσει στη Δυτική Ασία. O Τραμπ μπορεί να λοιδορείται, αλλά πρέπει να θυμηθούμε ότι το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και με τον Ρόναλντ Ρίγκαν, έναν ηθοποιό γουέστερν που έγινε πρόεδρος και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι επί των ημερών του συνέβη η τελευταία μεγάλη αλλαγή παραδείγματος. Η κυβέρνηση Τραμπ υπάρχει περίπτωση να οδηγήσει σε αλλαγή παραδείγματος, αν και δεν είναι σαφές αν θα τελεσφορήσει».
Η Σερβία ως Αϊτή της Ευρώπης
«Μπορεί», συνεχίζει ο καθηγητής Μπόσκο Μπόγιοβιτς, «να συγκρίνει κανείς τη Σερβία και την Ελλάδα αντιστοίχως με την Αϊτή και τη Δομινικανή Δημοκρατία. Οι δύο χώρες ανήκουν στο ίδιο νησί. Όμως, η Δομινικανή Δημοκρατία έχει πολύ μεγαλύτερη ευημερία από την Αϊτή, όπως η Ελλάδα σε σχέση με τη Σερβία. Η Αϊτή τιμωρήθηκε από τη Γαλλία και τη Δύση, επειδή έκανε την πρώτη επανάσταση το 1791, όπως η Σερβία έκανε την πρώτη επανάσταση στα Βαλκάνια το 1805 και ακολούθησαν οι Έλληνες το 1821. Ο Πρέντραγκ Μάρκοβιτς έχει θέσει το ερώτημα τι θα συνέβαινε αν ήταν διαφορετική η μεταπολεμική ιστορία της Γιουγκοσλαβίας. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το ΑΕΠ της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας και της Νότιας Κορέας ήταν περίπου το ίδιο. Τα Βαλκάνια, όμως, έχουν πλέον γίνει η Λατινική Αμερική της Ευρώπης. Ο Πρέντραγκ Ματβέιεβιτς, ουκρανικής καταγωγής, έχει εισαγάγει τον όρο «δημοκρατορία», δηλαδή το ομοίωμα δημοκρατίας, που μοιάζει περισσότερο με δικτατορία. Στο σύστημα αυτό η Σερβία έχει καταστεί ο εξιλαστήριος χίμαρος. Η Σερβία δεν είναι στο ΝΑΤΟ, ακριβώς επειδή πρέπει να υπάρχει ένας εχθρός κατά την Πολιτική Φιλοσοφία του Καρλ Σμιτ και αυΑνέβηκε: 10/01/2025
Τελευταία ενημέρωση: 10/01/2025
https://kosmodromio.gr/2025/01/10/%ce%b7-%cf%83%ce%b5%cf%81%ce%b2%ce%af%ce%b1-%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9-%ce%b7-%ce%b1%cf%8a%cf%84%ce%ae-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b5%cf%85%cf%81%cf%8e%cf%80%ce%b7%cf%82/
Αναρτήσεις
