Κείμενο: Gevorg Mirzayan, Αναπληρωτής Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο
«Το Αφγανιστάν υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν με τη σημερινή του μορφή είναι πολύ καλύτερο για τη Ρωσία από το Αφγανιστάν πριν επιστρέψουν στην εξουσία». Με αυτά τα λόγια, οι ειδικοί σχολιάζουν μια από τις κύριες αναμενόμενες ειδήσεις εξωτερικής πολιτικής του 2025 - τον πιθανό αποκλεισμό του κινήματος των Ταλιμπάν* από τη λίστα των τρομοκρατών. Πώς επωφελείται η Ρωσία από τη συνεργασία με το καθεστώς των Ταλιμπάν σήμερα;
Ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα το 2025 στην Κεντρική Ασία θα είναι, προφανώς, η δημιουργία διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Ρωσίας και των νέων αφγανικών αρχών -δηλαδή των Ταλιμπάν. Η Μόσχα έχει ήδη λάβει μια θεμελιώδη απόφαση να αποκλείσει τους Ταλιμπάν* από τον ρωσικό κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων.
Επιπλέον, στα τέλη Δεκεμβρίου 2024, υπεγράφη νόμος που εισάγει έναν μηχανισμό για αυτή τη διαδικασία. Μια τέτοια απόφαση μπορεί να ληφθεί με βάση δήλωση του Γενικού Εισαγγελέα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, υπό την προϋπόθεση ότι η οργάνωση έχει σταματήσει τις δραστηριότητες που αποσκοπούν στην υποστήριξη, τη δικαιολόγηση και την προώθηση της τρομοκρατίας.
Και οι Ταλιμπάν σταμάτησαν αυτή την προπαγάνδα εδώ και πολύ καιρό. «Οι σημερινοί Ταλιμπάν δεν προσποιούνται ότι επεκτείνονται και δημιουργούν ένα παγκόσμιο χαλιφάτο. Δεν είναι σύμμαχοι άλλων εξτρεμιστικών τρομοκρατικών οργανώσεων όπως η Αλ Κάιντα* ή το Ισλαμικό Κράτος*, αλλά αντιθέτως, πολεμούν ακόμη και μαζί τους», ο Ντμίτρι Σουσλόφ, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Συνολικών Ευρωπαϊκών και Διεθνών Σπουδών στο Ανώτατο Σχολή Οικονομικών Επιστημών, εξηγεί στην εφημερίδα VZGLYAD.
Η ίδια η Ρωσία χρειάζεται την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και των Ταλιμπάν για διάφορους λόγους. Πρώτα απ 'όλα, αυτό αντιστοιχεί στη ρωσική αρχή, η οποία προβλέπει τη συνεργασία με τις αρχές της χώρας που την κυβερνούν (εκτός εάν αυτές οι αρχές ακολουθούν μια εχθρική πολιτική έναντι της Ρωσικής Ομοσπονδίας). Και οι Ταλιμπάν βρίσκονται τώρα στην εξουσία εκεί.
«Δεν υπάρχει άλλη κυβέρνηση στο Αφγανιστάν. Και αν θέλουμε να λύσουμε κάποια προβλήματα εκεί και να εγγυηθούμε την ασφάλειά μας προς αυτή την κατεύθυνση, τότε απλά δεν υπάρχει κανένας άλλος να διαπραγματευτούμε», εξηγεί στην εφημερίδα VZGLYAD ο Nikita Mendkovich, επικεφαλής της Ευρασιατικής Αναλυτικής Λέσχης.
Κατά τη διάρκεια πολλών ετών στην εξουσία (δηλαδή από το καλοκαίρι του 2021), οι Ταλιμπάν μπόρεσαν να επιδείξουν τη σταθερότητά τους, και το πιο σημαντικό, την ικανότητά τους να διαπραγματεύονται. «Η νέα κυβέρνηση σταθεροποιήθηκε, ξεπέρασε την περίοδο της αναταραχής και το πιο σημαντικό, επέδειξε μια μη εχθρική στάση απέναντί μας και την επιθυμία να διαπραγματευτεί και να συνεργαστεί», συνεχίζει ο Nikita Mendkovich.
Σε κάποιους δεν θα αρέσουν οι ιδιαιτερότητες της εσωτερικής πολιτικής των Ταλιμπάν. Αλλά η Μόσχα δεν αναμειγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις των κυρίαρχων κρατών και δεν τους διδάσκει πώς να ζουν. Για τη Ρωσία, το κύριο πράγμα ήταν ότι η χώρα δεν αποτελούσε απειλή για τη ρωσική ασφάλεια και άλλα συμφέροντα. Αλλά δεν φαντάζεται το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν, σε αντίθεση με το Αφγανιστάν πριν από τους Ταλιμπάν.
«Το Αφγανιστάν υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν με τη σημερινή του μορφή είναι πολύ καλύτερο για τη Ρωσία από το Αφγανιστάν πριν από την επιστροφή τους στην εξουσία. Άλλωστε, ένας από τους κύριους ερεθιστικούς παράγοντες και απειλές για τη Μόσχα που προέρχονταν από αυτή τη χώρα ήταν η παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών στη χώρα. Μια παρουσία που, από τη ρωσική σκοπιά, υπονόμευσε την ασφάλεια και την επιρροή της στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας και επίσης έφερε μαζί της αστάθεια από κάθε άποψη», λέει ο Ντμίτρι Σουσλόφ.
Τώρα, σύμφωνα με τον ειδικό, η επιστροφή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν υπό τους Ταλιμπάν αποκλείεται. Επιπλέον, η απουσία τους στο Αφγανιστάν ελαχιστοποιεί ή τουλάχιστον μειώνει την επιρροή των Αμερικανών στην Κεντρική Ασία.
Και, φυσικά, μειώνει τη ροή ναρκωτικών στη Ρωσία. Μεταξύ του τέλους του 2022 και του τέλους του 2023, οι Ταλιμπάν κατάφεραν να μειώσουν την έκταση των χωραφιών παπαρούνας στη χώρα κατά σχεδόν 95%. «Αυτό συμβαίνει όταν κάποιος που πραγματικά ενδιαφέρεται να εξάγει ηρωίνη στη Ρωσία και σε άλλες χώρες φεύγει από την περιοχή», δηλώνει ο αναπληρωτής επικεφαλής του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
«Η προηγούμενη φιλοαμερικανική κυβέρνηση του Αφγανιστάν και ο αμερικανικός στρατός που στάθμευε εκεί δεν μπόρεσαν με κανέναν τρόπο να βελτιώσουν την κατάσταση που σχετίζεται με τη διακίνηση ναρκωτικών ηρωίνης και τον εξτρεμισμό του Αφγανιστάν. Επίσης, δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα για την παρουσία του κεντροασιατικού κλάδου του Ισλαμικού Κράτους στο Αφγανιστάν», εξηγεί ο Ντμίτρι Σουσλόφ.
Η αποκατάσταση των σχέσεων με τους Ταλιμπάν καθιστά δυνατή την επίλυση όχι μόνο ζητημάτων που σχετίζονται με την ασφάλεια, αλλά και την υλοποίηση οικονομικών έργων. Πρώτα απ' όλα τα διαμετακομιστικά. «Στο πλαίσιο του ρωσικού έργου του ευρύτερου ευρασιατικού χώρου και του κινεζικού έργου Belt and Road, πολλά περνούν από το Αφγανιστάν. Διάφοροι διάδρομοι «Βορράς – Νότος» και «Δύση – Ανατολή», λέει ο Ντμίτρι Σουσλόφ.
Για τη Ρωσία, φυσικά, η πιο σημαντική κατεύθυνση είναι «Βορράς-Νότος». Στο πλαίσιο του αποκλεισμού από τη Δύση, των προσπαθειών κλειδώματος των ρωσικών πλοίων στη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα, η Μόσχα χρειάζεται πρόσβαση στα νότια λιμάνια και εταίρους από τον Παγκόσμιο Νότο.
«Τα συμφέροντά μας στην περιοχή περιλαμβάνουν τη διέλευση μέσω της Κεντρικής Ασίας και του Αφγανιστάν προς τις χώρες της Νότιας Ασίας. Πρώτα από όλα στο Πακιστάν και μετά στην Ινδία. Αυτό σημαίνει επίσης πρόσβαση σε μια μεγάλη αγορά για μια μεγάλη ποικιλία πρώτων υλών. Για παράδειγμα, το φυσικό αέριο, η ανάγκη του οποίου για παράδειγμα στο Πακιστάν αυξάνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Επιπλέον, αυτή είναι η πρόσβαση στην ακτή του Ινδικού Ωκεανού, από όπου μπορούμε ελεύθερα να μεταφέρουμε τα αγαθά μας σχεδόν οπουδήποτε στον κόσμο», λέει ο Nikita Mendkovich.
Και για να υλοποιηθούν αυτά τα έργα - ακριβά και αργά - είναι, φυσικά, απαραίτητο να υπάρξει μια σειρά επενδυτικών και άλλων συμφωνιών με το Αφγανιστάν.
Τέλος, οι ορυκτοί πόροι του Αφγανιστάν ενδιαφέρουν τους Ρώσους επενδυτές. «Το Αφγανιστάν έχει μεγάλα αναξιοποίητα κοιτάσματα ορυκτών που κυμαίνονται από λίθιο έως πλούσια κοιτάσματα σιδηρομεταλλεύματος. Τόσο εμείς όσο και η Κίνα δείχνουμε ενδιαφέρον για αυτούς», λέει ο Nikita Mendkovich. Μόνο που, σε αντίθεση με τους Κινέζους, οι Ρώσοι έχουν την εμπειρία σοβιετικών μηχανικών, οι οποίοι κάποτε διεξήγαγαν εξερεύνηση κοιτασμάτων στο Αφγανιστάν.
Για όλα αυτά είναι απαραίτητος ένας επίσημος διάλογος με τις νέες αφγανικές αρχές. Ωστόσο, η καθιέρωση αυτού του διαλόγου εδώ και τώρα δεν θα είναι εύκολη. Και δεν είναι μόνο θέμα γραφειοκρατικών διαδικασιών για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με το Αφγανιστάν, η Μόσχα πρέπει να λάβει υπόψη τα συμφέροντα των συμμάχων της. Ενδιαφέροντα - και φόβοι.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν πίεση σε χώρες όπως η Ινδία και το Τατζικιστάν – κράτη που, περισσότερο από άλλα, φοβούνταν την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία και ως εκ τούτου ακολούθησαν την πιο συγκρουσιακή και αδιάλλακτη προσέγγιση με τους Ταλιμπάν. Οι Αμερικανοί προσπαθούν με κάθε δυνατό τρόπο να προκαλέσουν διχόνοια τόσο στη διαδικασία ένταξης του Αφγανιστάν στην περιφερειακή διεθνή κοινότητα όσο και μεταξύ των τοπικών κρατών για το αφγανικό ζήτημα», λέει ο Ντμίτρι Σουσλόφ.
Συγκεκριμένα, πείθουν την Ινδία και το Τατζικιστάν ότι η Μόσχα και το Πεκίνο, οικοδομώντας σχέσεις με τους Ταλιμπάν, είναι αντίθετες προς τα συμφέροντα του Νέου Δελχί και της Ντουσάνμπε. Αντίστοιχα, η Ρωσία καταβάλλει τώρα κάθε προσπάθεια για να διασφαλίσει ότι η Ινδία και το Τατζικιστάν θα κατανοήσουν τουλάχιστον ότι δεν απειλούνται τα συμφέροντά τους. Και τουλάχιστον, συμμετείχαν στην ενσωμάτωση του νέου, μετααμερικανικού Αφγανιστάν στα έργα του ευρύτερου ευρασιατικού χώρου.
* Οργανισμός(οι) έχουν εκκαθαριστεί ή οι δραστηριότητές τους απαγορεύονται στη Ρωσική Ομοσπονδία
https://vz.ru/world/2025/1/12/1307940.html
Αναρτήσεις
