Υπάρχει τεχνογνωσία για τη διαχείριση των ροών;

Βασίλης Μορέλλας 

Το μέλλον δείχνει η Αφρική;

Η Αφρι­κή μοιά­ζει να είναι η ήπει­ρος με την με­γα­λύ­τε­ρη και μα­κρο­βιό­τε­ρη «τε­χνο­γνω­σία» στην δια­χεί­ρι­ση προ­σφύ­γων. Ως γνω­στόν, οι πε­ρισ­σό­τε­ροι άν­θρω­ποι γί­νο­νται πρό­σφυ­γες για να απο­φύ­γουν τον πό­λε­μο και τη βία. Η Αφρι­κή λίγο μετά την εκ­δί­ω­ξη των ευ­ρω­παϊ­κών αποι­κιο­κρα­τι­κών στρα­τών επι­βα­ρύν­θη­κε με πλεί­στες ιμπε­ρια­λι­στι­κές επεμ­βά­σεις. Συν­δυά­ζο­ντας στρα­τιω­τι­κή και οι­κο­νο­μι­κή πίεση, με «ει­ρη­νευ­τι­κές απο­στο­λές» ή απρο­κά­λυ­πτες ει­σβο­λές, στη­ρί­ζο­ντας ντό­πιους δι­κτά­το­ρες και τμή­μα­τα ή έμ­βρυα εγ­χώ­ριων αστι­κών τά­ξε­ων, οι ιμπε­ρια­λι­στι­κές μη­τρο­πό­λεις, της Δύσης αλλά όχι μόνον, έχουν κα­θο­ρί­σει ότι στην Αφρι­κή μαί­νο­νται σή­με­ρα πάνω από 20 πο­λε­μι­κές συ­γκρού­σεις, από το Σου­δάν και τη Λιβύη ως τη Νι­γη­ρία και τη Σο­μα­λία. Όπως και το ότι από την Αφρι­κή προ­έρ­χε­ται ένας στους τρεις πρό­σφυ­γες πα­γκο­σμί­ως, αν και η ήπει­ρος έχει μόλις το 16% του πα­γκό­σμιου πλη­θυ­σμού.

Σε αυτήν την φλε­γό­με­νη ήπει­ρο, ως τα μέσα του 2015, ανή­καν οι πέντε στους δέκα δη­μο­φι­λέ­στε­ρους προ­ο­ρι­σμούς προ­σφύ­γων. Κα­νέ­νας ευ­ρω­παϊ­κός, πλην Τουρ­κί­ας. Το ίδιο πε­ρί­που ίσχυε και για τις δέκα χώρες με την με­γα­λύ­τε­ρη πλη­θυ­σμια­κή ανα­λο­γία προ­σφύ­γων. (Η κα­τά­στα­ση μπο­ρεί να αλ­λά­ζει και η Γερ­μα­νία να ανε­βαί­νει ως προ­ο­ρι­σμός, αλλά τα πα­ρα­πά­νω δεν έχουν ανα­τρα­πεί.)

Το ένα τρίτο των προ­σφύ­γων διε­θνώς μένει σε ορ­γα­νω­μέ­να στρα­τό­πε­δα και οι πε­ρισ­σό­τε­ροι από τους υπό­λοι­πους τα βγά­ζουν πέρα μόνοι τους, σε δια­με­ρί­σμα­τα ή άλλα είδη ιδιω­τι­κής στέ­γης. Μα στην Αφρι­κή το πο­σο­στό γί­νε­ται 60%. Στην πιο πο­λύ­πα­θη από πο­λέ­μους και προ­σφυ­γιά ήπει­ρο, η επι­λο­γή που έχει γίνει από κυ­βερ­νή­σεις και διε­θνείς θε­σμούς, είναι τα στρα­τό­πε­δα προ­σφύ­γων.

Ιδού ένα γλα­φυ­ρό πα­ρά­δειγ­μα. Ο πό­λε­μος της Σο­μα­λί­ας, προ­κλη­θείς από τις στρα­τιω­τι­κές επεμ­βά­σεις Ευ­ρω­παί­ων, Αμε­ρι­κα­νών και πε­ρι­φε­ρεια­κών συμ­μά­χων τους (Αι­θιο­πία, Κένυα κ.α.), έχει ανα­γκά­σει 600.000 πρό­σφυ­γες να ζη­τή­σουν κα­τα­φύ­γιο στο τυ­ραν­νι­κό κα­θε­στώς της Κέ­νυας. Οι 350.000 από αυ­τούς είναι μα­ντρω­μέ­νοι σε ένα σύ­μπλεγ­μα πέντε στρα­το­πέ­δων, κα­τα­με­σής μιας άγο­νης και ερη­μι­κής έκτα­σης, 100 χι­λιό­με­τρα απ’τα σύ­νο­ρα. Το σύ­μπλεγ­μα της Dadaab φτιά­χτη­κε ως «προ­σω­ρι­νό» το 1992 για να «φι­λο­ξε­νή­σει» κάτω από 100.000 πρό­σφυ­γες. Σή­με­ρα εξα­κο­λου­θούν να κα­τοι­κούν εκεί 350.000 άν­θρω­ποι, ενώ πα­λιό­τε­ρα είχε ξε­πε­ρά­σει τις 400.000 ψυχές. Πρό­σφυ­γες, που θε­ω­ρού­νται απει­λή για την εθνι­κή ασφά­λεια, άρα κρα­τού­με­νοι! Τους απα­γο­ρεύ­ε­ται να βγουν και να εγκα­τα­στα­θούν αλλού στη χώρα, επι­τρέ­πε­ται μόνο να επι­στρέ­ψουν στην Σο­μα­λία. Μια εμπό­λε­μη και εν μέρει κα­τε­χό­με­νη χώρα που γνω­ρί­ζουν πολύ καλά ότι εξα­κο­λου­θεί να μην είναι ασφα­λής για τις ζωές τους και όπου σχε­δόν όλοι έχουν χάσει πια τα σπί­τια και τις πε­ριου­σί­ες τους. Γι­’αυ­τό, παρά τις άθλιες συν­θή­κες, τον υπο­σι­τι­σμό και την υψηλή θνη­σι­μό­τη­τα, παρά το ότι στη Dadaab φυ­το­ζω­ούν με την ελε­η­μο­σύ­νη του ΟΗΕ, του Ερυ­θρού Σταυ­ρού και άλλων ΜΚΟ, μόνον 5.000 έχουν ακο­λου­θή­σει τα προ­γράμ­μα­τα «με­τε­γκα­τά­στα­σης» των κε­νυα­τι­κών αρχών από το 2014.

Τρεις γε­νιές προ­σφύ­γων συμ­βιώ­νουν έγκλει­στες σε ένα τε­ρά­στιο στρα­τό­πε­δο συ­γκέ­ντρω­σης. Όσοι γεν­νή­θη­καν μέσα στο στρα­τό­πε­δο, αφη­γού­νται σή­με­ρα το πώς δεν έχουν δει άλλη γη πέρα από αυτήν της φυ­λα­κής τους κι άλλα σπί­τια από τις πλα­στι­κές σκη­νές τους. Οι με­γα­λύ­τε­ροι, το πώς έφτα­σαν πριν 20 χρό­νια για να γλι­τώ­σουν απ’τη βία κι έχουν βρε­θεί να με­γα­λώ­νουν παι­διά κι εγ­γό­νια μέσα σε ένα… κλει­στό κέ­ντρο φι­λο­ξε­νί­ας.

Η Dadaab είναι πια η τρίτη με­γα­λύ­τε­ρη πόλη της Κέ­νυας, μετά την πρω­τεύ­ου­σα Ναϊ­ρό­μπι και τη Μο­μπά­σα! Μια πόλη… αλ­λιώ­τι­κη απ’τις άλλες. Όπως κα­τα­λα­βαί­νε­τε, ο προ­σφυ­γι­κός πλη­θυ­σμός της δεν έχει πο­λι­τι­κά και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα. Η κυ­βέρ­νη­ση επι­βά­λει σκλη­ρή φο­ρο­λο­γία σε κάθε δρα­στη­ριό­τη­τα των κα­τοί­κων της, βα­ρύ­τε­ρη από ό,τι στους ντό­πιους κε­νυά­τες –και φυ­σι­κά δεν αντα­πο­δί­δει τί­πο­τε σε κοι­νω­νι­κές πα­ρο­χές. Πολύ καλές ιδέες προς εφαρ­μο­γή και στην Δύση τώρα που γί­νε­ται επί­σης μα­ζι­κός προ­ο­ρι­σμός προ­σφύ­γων από πε­ριο­χές που δεν πρό­κει­ται να ει­ρη­νεύ­σουν σύ­ντο­μα. Μπο­ρεί οι νε­ο­να­ζι­στι­κές κο­ρώ­νες για κα­τα­να­γκα­στι­κά έργα να ακού­γο­νται γρα­φι­κές, αλλά ο διε­θνής κα­πι­τα­λι­σμός αλλού κάνει πράξη την ουσία τους. Τε­λι­κά, οι πρό­σφυ­γες είτε επι­στρέ­φο­νται, είτε αν θέ­λουν (;) να μεί­νουν, προ­ο­ρί­ζο­νται για μο­ντέρ­νοι δου­λο­πά­ροι­κοι, «πο­λί­τες» τε­λευ­ταί­ας κα­τη­γο­ρί­ας χωρίς δι­καιώ­μα­τα. Μέσα σε πό­λεις-«Μπα­ντου­στάν», κα­ταυ­λι­σμούς-Απαρτ­χάιντ, μι­κρο­γρα­φί­ες της Γάζας σε νησιά, βουνά και λα­γκά­δια, hotspots, Αμυ­γδα­λέ­ζες και relocation. Χαι­ρό­μα­στε ιδιαί­τε­ρα που η κε­ντρο­α­ρι­στε­ρή-δε­ξιά κυ­βέρ­νη­σή μας (ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ) μένει προσ­δε­μέ­νη στο άρμα των ισχυ­ρών του πλα­νή­τη, αρ­νεί­ται να πε­ρι­θω­ριο­ποι­η­θεί υπε­ρα­σπι­ζό­με­νη κά­ποια «αν­θρώ­πι­να» ή «κοι­νω­νι­κά» δι­καιώ­μα­τα («άλλο η ιδε­ο­λο­γία, άλλο η πράξη» -άλλο τα οφί­κια κι άλλα λόγια ν’α­γα­πιό­μα­στε) και πα­ρα­κο­λου­θεί στενά τις τε­λευ­ταί­ες εξε­λί­ξεις, με­θο­δεύ­σεις και λύ­σεις για το προ­σφυ­γι­κό ζή­τη­μα. Το μέλ­λον μας το δεί­χνει η Αφρι­κή.

Άλ­λω­στε, τόσο τη Dadaab όσο και τα πα­ρό­μοια στρα­τό­πε­δα συ­γκέ­ντρω­σης προ­σφύ­γων στο Μάλι, την Αλ­γε­ρία, τη Μαυ­ρι­τα­νία και τόσες άλλες αφρι­κα­νι­κές χώρες, τα έχει χρη­μα­το­δο­τή­σει προ πολ­λού, ως κυ­μα­το­θραύ­στες των αν­θρώ­πι­νων… «ροών», η ίδια η ΕΕ. Αυτή ξέρει. Μάλ­λον δεν είναι τόσο αφρι­κα­νι­κή αυτή η τε­χνο­γνω­σία. Πρό­κει­ται για ευ­ρω­παϊ­κό αντι­δά­νειο.

«Ούτε στην Ου­γκά­ντα»

Από την άλλη μεριά, και στην Αφρι­κή υπάρ­χουν εξαι­ρέ­σεις. Πε­ρι­θω­ρια­κές και δευ­τε­ρο­κλα­σά­τες, πα­ρα­δείγ­μα­τα προς απο­φυ­γήν. Λοι­πόν, η κυ­βέρ­νη­ση της Ου­γκά­ντας (κ.κ. ΑΕΠ 700 δο­λά­ρια…) δεν έχει φυ­λα­κί­σει τους πε­ρί­που 400.000 πρό­σφυ­γες που μέ­νουν στο δικό κρά­τος της, αντί­θε­τα τους έχει δώσει δι­καιώ­μα­τα ελεύ­θε­ρης δια­μο­νής και ερ­γα­σί­ας. Και είδε την με­γά­λη πλειο­ψη­φία των σου­δα­νών και κον­γκο­λέ­ζων προ­σφύ­γων της να κα­τα­φέρ­νουν να ζή­σουν πια χωρίς αν­θρω­πι­στι­κή βο­ή­θεια. Ε, να μη γί­νου­με και Ου­γκά­ντα! Η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έχει ήδη επι­λέ­ξει να γίνει έρ­μαιο του θε­σμι­κού ρα­τσι­σμού των κλει­στών συ­νό­ρων (φρά­χτης, FRONTEX, NATO, απε­λά­σεις) και των «κλει­στών κέ­ντρων» (ευ­γε­νι­κός ευ­φη­μι­σμός!). Το «δε θα φτιά­ξου­με φυ­λα­κές» που έλεγε ο Μου­ζά­λας πριν έξι μήνες, είχε την ίδια τύχη με την «κα­τάρ­γη­ση των κέ­ντρων κρά­τη­σης» και την «νέα δια­δι­κα­σία νο­μι­μο­ποί­η­σης και πο­λι­το­γρά­φη­σης» του πα­λιού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Τι να κά­νουν; Δεν έφται­γαν εκεί­νοι, τόσοι ήτανε. Για να μην δυ­σα­ρε­στή­σουν τους ρα­τσι­στές συ­νε­ταί­ρους στην ΕΕ και τα εγ­χώ­ρια κέ­ντρα της ισλα­μο­φο­βί­ας στο βαθύ κρά­τος, τα παλιά αστι­κά κόμ­μα­τα, την επι­χει­ρη­μα­τι­κό­τη­τα των Μα­νω­λά­δων. Για να μην δυ­σα­ρε­στή­σουν κι όσους θα ξε­κοκ­κα­λί­σουν τις ευ­ρω­παϊ­κές επι­δο­τή­σεις για τα κο­ντέι­νερ, τη φρού­ρη­ση, τον ανε­φο­δια­σμό, τις κά­με­ρες, τα οι­κό­πε­δα των φυ­λα­κών. Μαζί τους μοι­ρά­ζο­νται την εξου­σία άλ­λω­στε. Αυτή είναι η «εθνι­κή ασφά­λεια» -που δεν έχει καμία ανα­σφά­λεια με τη διά­λυ­ση των νο­σο­κο­μεί­ων και των συ­ντά­ξε­ων- για χάρη της οποί­ας οι πρό­σφυ­γες θε­ω­ρού­νται πλέον «απει­λή». Βα­φτί­ζο­νται «πα­ρά­τυ­ποι με­τα­νά­στες» και κλεί­νο­νται σε στρα­τό­πε­δα-φυ­λα­κές, παλιά και νέα. Στην ευ­ρω­παϊ­κή Ελ­λά­δα. Οι τρά­πε­ζες χρειά­ζο­νται νέα ανα­κε­φα­λαιο­ποί­η­ση, για αν­θρώ­πους θα μι­λά­με τώρα; Από δω και πέρα μην ξα­να­κου­στεί, όμως, ει­ρω­νεία για την Ου­γκά­ντα!

Υ.Γ.

Ο ΟΗΕ ανα­φέ­ρει ότι σε 50 με­γά­λα στρα­τό­πε­δα της Αφρι­κής και της Ασίας στε­γά­ζο­νται σή­με­ρα 1,9 εκ. πρό­σφυ­γες. Εκεί μέ­νουν για χρό­νια ή και δε­κα­ε­τί­ες πε­τα­μέ­νοι και φυ­λα­κι­σμέ­νοι, συ­νή­θως εξαρ­τη­μέ­νοι πλή­ρως από την εξω­τε­ρι­κή «αν­θρω­πι­στι­κή» βο­ή­θεια, στε­ρη­μέ­νοι κάθε δι­καιώ­μα­τος. Όλοι το ήξε­ραν και το ξέ­ρουν. Εκτός από τους ιθα­γε­νείς της Δύσης, που παίρ­νου­με όμως εντα­τι­κά, βιω­μα­τι­κά μα­θή­μα­τα μέσα στην κα­πι­τα­λι­στι­κή Κρίση. Κι αν δεν μά­θου­με να πο­λε­μά­με τα τέ­ρα­τα που τα προ­κα­λούν όλα αυτά μαζί με τους Αφ­γα­νούς και τους Σύ­ριους, τα παι­διά, τις μα­νά­δες και τους νέους πα­τε­ρά­δες, «όταν θα­’ρ­θουν να πά­ρουν κι εμάς, δεν θα­’χει απο­μεί­νει κα­νείς ν’α­ντι­δρά­σει». Στην τε­λι­κή, ή θα εί­μα­στε μέρος της λύσης για όλους ή θα γί­νου­με μέρος του προ­βλή­μα­τος.

ΦΩΤΟ: Το στρα­τό­πε­δο της Dadaab. Η «έμπει­ρη» Κένυα δεί­χνει το δρόμο στη «δια­χεί­ρι­ση» των προ­σφύ­γων;

https://rproject.gr/article/yparhei-tehnognosia-gia-ti-diaheirisi-ton-roon